Mes: Outubro 2020

A historia non se escribe con «H»

En efecto, a palabra «historia» escríbese con «h» pero, o seu contido nútrese de acontecementos. Os acontecementos positivos enriquécena. Os negativos, deteriórana. Os niveis de comportamento humano son diversos: culturais uns, industriais outros; moitos sociais, e os máis éticos, que miran á moralidade do individuo… Todos eles son cotizables na avaliación da historia. A cultura eleva a competencia do home. A industria enriquece o nivel de vida das familias. O comportamento social favorece a convivencia veciñal. Todos estes valores contribúen á riqueza dun pobo, pero, postos a priorizar os niveis das distintas achegas, salta á vista que a primacía lle corresponde ao comportamento moral dos individuos.

A responsabilidade ética vénlle ao home pola súa condición social. As persoas somos seres sociais, e as nosas relacións van en tres direccións: Deus, os homes e o mundo. A Deus debémoslle o recoñecemento da súa soberanía absoluta e a aceptación da nosa adhesión á súa vontade. Aos homes debémoslles a valoración da súa dignidade, como supremo valor creado, e o respecto aos seus dereitos; e sobre o mundo, recoñecemos o noso señorío e as nosas responsabilidades.

Da nosa actitude ante estas 3 relacións, xorde o concepto do ben e do mal. Bo é o que se axusta á vontade de Deus, aos dereitos das persoas e ao respecto á natureza. Nunca é lícito facer o mal, nin sequera en función dun ben, posto que o fin non xustifica os medios. Poden darse circunstancias conflitivas, como o caso dunha causa con dous efectos: un bo e outro malo. Como proceder nestas situacións? Coidando, 1°, que a acción da que se segue dobre efecto sexa boa ou polo menos indiferente. 2°, que o efecto que se pretende sexa bo. Nunca se pode pretender facer algo malo, por boas que sexan as intencións, posto que o fin non xustifica os medios. 3°, que o efecto bo sígase antes ou polo menos, tan inmediatamente como o malo. E 4°, que exista un motivo suficientemente grave para permitir o efecto malo.

Neste e en todos os casos, a suprema norma de comportamento é a conciencia. Agora ben, a conciencia hai que formala doctrinalmente e capacitala operativamente, cultivando os bos costumes, das cales se integra a historia dos pobos.

A palabra «historia» escríbese con «h». A historia dos pobos constrúese co comportamento dos cidadáns.

Resumindo: «historia» palabra do dicionario, escríbese con «h». A historia dos pobos escríbese traendo á memoria os acontecementos das xeracións pasadas. A nós tócanos escribir a historia actual: fagámolo con «boa letra».

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral de Lugo

A celebración da Eucaristía dominical

Hai xa algúns meses que retomamos a celebración pública da Eucaristía e a actividade das parroquias; e, con data do 25 de xullo, foi levantada xa na nosa Provincia eclesiástica a dispensa da asistencia á Misa dominical, outorgada ao comezo do confinamento. Estamos lonxe, con todo, dunha situación normal. En todo caso, a partir do que vivimos, parece evidente que a urxencia pastoral de relanzar a vida de fe cristiá nas nosas comunidades e parroquias concrétase nunha primeira e decisiva tarefa: potenciar a participación activa na celebración da Eucaristía, tal e como viñemos facendo desde hai varios anos coa reordenación pastoral.

Os desafíos pastorais aos que nos enfrontabamos nas últimas décadas, cunha descomposición notable da estrutura parroquial tradicional, conducírannos xa á certeza de que é urxente reunir de novo aos nosos fieis cristiáns, procurando dar forma a comunidades que poidan ser unha referencia no lugar, nas que os fieis poidan vivir as dimensións fundamentais da experiencia cristiá: a celebración dos sacramentos, a educación na fe e a caridade.

As actuais circunstancias volveron a subliñar, en particular, o valor central da Eucaristía dominical. Privados da celebración pública da Santa Misa durante o confinamento, fixémonos quizais máis sensibles e conscientes do valor que esta ten para a nosa vida. E a constante celebración privada da Misa por parte dos nosos sacerdotes, xunto ás axudas telemáticas para permitir a proximidade a estas celebracións, testemúñano. A nosa aposta, conscientes de que a nosa situación pastoral non é a doutras rexións da Igrexa, segue sendo a de lembrar o valor, a posibilidade, a necesidade e a urxencia de favorecer a participación na Eucaristía. Na natureza da Igrexa non existe, ao final, alternativa posible á Misa dominical. Só a participación na Eucaristía, só a celebración do Misterio Pascual no Domingo fai a Igrexa.

A celebración do misterio eucarístico é “fonte e cume de toda a vida cristiá” e, polo tanto, o momento substancial da constitución da comunidade parroquial. Nela, a Igrexa faise consciente do significado do seu propio nome: convocación do Pobo de Deus que loa, suplica, intercede e agradece. Ao celebrar a Eucaristía, a comunidade cristiá acolle a presenza viva do Señor Crucificado e Resucitado, recibindo o anuncio de todo o seu misterio de salvación. (Congregación para o Clero, Instrución A conversión pastoral da comunidade parroquial ao servizo da misión evanxelizadora da Igrexa, 22)

Lembremos, ademais, que Lugo tivo sempre unha misión eucarística singular en Galicia, desde que moi ao principio do noso camiño cristián, os nosos antepasados colocaron no centro da Igrexa principal de Galicia naquel momento -a nosa Catedral- o signo por antonomasia da presenza de Cristo na realidade da nosa carne. Galicia recoñeceu a centralidade da Eucaristía para definir a fe cristiá desde moi antigo, e xerou unha tradición eucarística nas parroquias que pervive ata o presente. Este dato -que recibimos da tradición e celebramos cada ano de modo eminente nas festas do Corpus Christi e da Ofrenda de Galicia ao Santísimo- determina e orienta o noso camiño no presente e no futuro: a vida cristiá na nosa Diocese crecerá unicamente sobre esta identidade eucarística.

Mons. Alfonso Carrasco

As persoas primeiro

Estamos sen dúbida nun tempo cheo de incertezas, de medos, de cambios, provocados por un virus global que mata, e que nos fai sentir débiles nun campo de batalla invisíbel pero real. Ao paso desta pandemia sanitaria estanse esborrallando sistemas produtivos, económicos, políticos, educativos e sociais, que se sostiñan en piares débiles, precarios, inxustos, desiguais…e unha vez máis, caen con maior impacto sobre as persoas máis vulnerables. Unha vez máis a crise, a pobreza, a miseria cébase coas mesmas persoas.

E por que non somos capaces de mudar, de transformar sistemas que afogan e que xeran inxustiza de xeito crónico?. Por que non somos capaces de poñer ás persoas no centro e ao redor xerar sistemas xustos e decentes, afastados de egoísmos e individualismos?. Por que non somos capaces de observar, de pensar, de sentir e de facer para acadar o ben común?. Dúbidas con e sen reposta, mentres millóns de persoas quedan atrás.

Este momento interpélanos e obríganos a actuar, a seguir avanzando con máis unión nun modelo social que non deixe a ninguén atrás. A seguir loitando por recuperar e garantir o dereito a unha vida digna. A seguir estendendo alternativas de vida máis sostible ante o deterioro medioambiental. A seguir defendendo o emprego decente porque “Esta crise ensinounos que se pode consumir menos e mellor, que o servizo daqueles oficios menos valorados, social e economicamente son os que sosteñen a vida e o coidado comunitario”.

O día 7 de outubro, con motivo da Xornada Mundial polo Traballo Decente, temos a oportunidade de alzar a voz a través da iniciativa da Igrexa polo Traballo Decente e baixo o lema “Movémonos polo traballo decente, nos nosos barrios, ante as organizacións sindicais e nas institucións de goberno”, para reclamar un novo modelo produtivo que, en pleno impacto social da pandemia, garanta emprego digno e accesible.

O traballo é unha expresión da dignidade humana, que debe contribuír ao desenvolvemento da comunidade, satisfacer as necesidades das familias, en condicións de respecto, de participación e de non discriminación. Na situación actual a igrexa polo traballo decente ten o compromiso de difundir os síntomas do deterioro e gravidade da situación, como son a “galopante destrución de emprego, cunhas cifras de ERTE e paro disparadas; unha protección social que non está chegando ós que teñen dereito e peor o están pasando, como no caso do ingreso mínimo vital ou a prestación para as empregadas de fogar, e que deixa fóra a miles de persoas sen posibilidade de acceso por exercer a súa actividade na economía somerxida; e a persistencia de demasiados empregos considerados esenciais que manteñen condicións laborais tan precarias que rozan a indecencia”.

Este tempo tamén trae sinais de esperanza, xestos de unidade ante a adversidade, emocións e novas oportunidades están a agromar para coidarnos e transformar esta realidade.

Eloína Ingerto López

Directora Fundación JuanSoñador en Galicia

A conversión pastoral da comunidade parroquial

O Señor Bispo Mons. Alfonso Carrasco, nas “Liñas de acción para o curso 2020-21”, comenta a estrutura das comunidades parroquiais.

Volver vivir a comunidade parroquial na riqueza das súas relacións, fundamentada na fe, é e será decisivo para afrontar os próximos meses e anos. A este respecto, pode ser útil a Instrucción publicada recentemente pola Congregación para o Clero: La conversión pastoral de la comunidad parroquial al servicio de la misión evangelizadora de la Iglesia. Insiste detalladamente na necesidade de relanzar a “conversión pastoral” das comunidades cristiás, de modo especial da parroquia, en orde a favorecer “unha reforma, mesmo estrutural, orientada a un estilo de comuñón e de colaboración, de encontro e de proximidade, de misericordia e de solicitude polo anuncio do Evanxeo”1. Trátase dun texto sobre o que será oportuno traballar nos próximos meses, por canto recolle en boa medida a preocupación que animou a nosa reordenación pastoral nos anos precedentes.

A Instrución reflexiona sobre a evolución da estrutura parroquial ata a actualidade, e defende que a parroquia está chamada a “acoller os desafíos do tempo presente, para adecuar o seu propio servizo ás esixencias dos fieis e dos cambios históricos”. A esta afirmación do seu valor perenne engade o documento, de modo converxente coa nosa práctica diocesana nos últimos tempos, a necesidade de repensar non só unha nova experiencia de parroquia, senón tamén, nela, o ministerio e a misión dos sacerdotes, que, xunto cos fieis laicos, teñen a tarefa de ser “sal e luz do mundo” ( cfr. Mt 5, 13-14), “lámpada sobre o candieiro” ( cfr. Mc 4, 21), mostrando o rostro dunha comunidade evanxelizadora, capaz dunha adecuada lectura dos signos dos tempos, que xera un testemuño coherente de vida evanxélica. A partir precisamente da consideración dos signos dos tempos, á escoita do Espírito é necesario tamén xerar novos signos: deixando de ser, como no pasado, o lugar primario de reunión e de sociabilidade, a parroquia está chamada a atopar outras modalidades de cercanía e de proximidade respecto ás formas habituais de vida. Esta tarefa non constitúe unha carga para soportar, senón un desafío para ser acollido con entusiasmo.

No horizonte está o desexo de promover comunidades cristiás concretas e vivas que sexan centros que impulsen cada vez máis o encontro con Cristo, que renoven as súas estruturas “tradicionais” en clave misioneira. De acordo coa advertencia, moitas veces expresada tamén polo Papa Francisco, da esterilidade e indiferenza que pode sobrevir á mera repetición de actividades sen incidencia na vida concreta das persoas (léase aquí entre liñas tamén o que poderiamos chamar unha mera “pastoral de conservación” do que hai, “do que sempre se fixo así”), a Congregación anima a retomar os ámbitos esenciais de toda comunidade cristiá: o anuncio da Palabra de Deus, a celebración dos sacramentos -en especial da Eucaristía- e o testemuño da caridade. Para iso, detalla cumpridamente as diversas formas nas cales se pode organizar a presenza da Igrexa no territorio, así como a diversidade de ministerios, servizos e formas de confiar a cura pastoral e a participación no exercicio dela, que involucran a todos os compoñentes do Pobo de Deus.

Será necesario, así, que na nosa Diocese continúe con determinación o noso traballo pola reordenación pastoral no próximo curso, insistindo en establecer progresivamente lugares de referencia nos cales, con toda a “plasticidade” necesaria e coa maior prudencia pastoral, garántase unha comunidade real que vive e celebra a fe en Xesucristo, que se reúne o domingo e realiza, con pleno sentido, o ser “a mesma Igrexa que vive entre as casas dos seus fillos e das súas fillas”. (San Juan Pablo II, Exhort. Ap. postsinodal Christifideles laici, 26)

A situación derivada da crise sanitaria, as esixencias hixiénicas e de aforo, así como a prudencia debida nas persoas pertencentes a grupos de risco –en todas as persoas de idade avanzada–, influirán no modo en que recuperaremos pouco a pouco o culto público ou os ámbitos de encontro e de formación. Pero a importancia grande de que se conserven formas e lugares de presenza eclesial próxima aos nosos fieis obríganos a dar prioridade aos nosos “centros” de referencia litúrxica e eclesial, tamén na organización das nosas tarefas pastorais, procurando así atender ao ben de todos, antes que ao particular dalgunhas persoas ou familias. Porque a presenza visible da comunidade cristiá entre as casas dos nosos fieis é indispensable, para poder afrontar os desafíos da vida, como están a poñer claramente de manifesto as actuais circunstancias.

Mons. Alfonso Carrasco

[Ver Líneas de acción para el Curso Pastoral 2020-21]

Defender o traballo decente. Carta pastoral de Mons. Alfonso Carrasco

O traballo é parte constitutiva da realización do ser humano: de cada persoa, que dá forma responsablemente á súa vida, ás súas relacións fundamentais cos demais; e de toda a sociedade, que é construída, subsiste e pode progresar co traballo.

Por iso, no traballo reflíctense todos os problemas persoais e as tensións que vive a sociedade. E tamén por iso urxe falar dun traballo “decente”, que respecte a dignidade humana -a xustiza necesaria nas relacións laborais-, e cumpra co seu fin de permitir desenvolver a vida persoal e familiar, de participar na común vida social, económica e política.

As actuais circunstancias, determinadas pola pandemia, inflúen inevitable e decisivamente tamén neste ámbito. Por unha banda, obrigan a loitar por algunhas das súas condicións elementais: manter o emprego e soster as empresas, por exemplo, coa axuda de diversos instrumentos sociais. Doutra banda, obrigan tamén a maior flexibilidade e capacidade de adaptación -por exemplo, no teletrabajo-, ás veces a esforzos extraordinarios ou mesmo a correr riscos para a propia saúde. Certamente, a iso correspondería tamén un xusto recoñecemento e retribución.

Pero aparecen igualmente moitas tensións na nosa sociedade e, en primeiro lugar, o crecemento do desemprego e as consecuencias da paralización económica. Pola súa importancia capital, hai que dar prioridade a todos os esforzos por salvagardar o traballo e de forma que sexa “decente”, a pesar de atoparnos nesta especial situación.

Ao mesmo tempo, as consecuencias da crise tamén espertan preocupación pola dignidade do traballo en ámbitos en que este se mantén. O mundo educativo pode servir como exemplo da urxencia de facer posible o cumprimento digno da súa responsabilidade polos traballadores, ante as esixencias da aplicación das normas sanitarias ou ante o incremento de horarios, cargas e tarefas.

Noutros ámbitos laborais, as presións poden ser grandes igualmente. Cabe pensar nas moitas cuestións de conciencia que poden aparecer no mundo sanitario ou no do coidado dos maiores nas residencias, nas que, ademais do risco para a propia saúde, os traballadores poden atoparse confrontados co desafío de non poder atender axeitadamente a persoas necesitadas, ou de verse obrigados a opcións ou actuacións ás que moralmente se faría obxección. Son condicións de traballo nas que a dignidade da persoa pode estar en cuestión. Dificultades semellantes, agudizadas pola crise, poden aparecer tamén noutros ámbitos laborais, por exemplo o dos medios de comunicación, onde os intereses e presións de centros de poder económicos e políticos poden erosionar as condicións dun traballo decente.

E, por suposto, dificultades semellantes e moitas máis atoparán, en particular, quen viñeron como emigrantes ou se refuxiaron entre nós. É urxente, nestes casos, garantir a dignidade das súas condicións de traballo, considerando ademais que están faltos da gran rede de apoio que significan a familia e as relacións máis próximas.

A defensa dun “traballo decente” é unha esixencia de conciencia e unha prioridade social nestas circunstancias. Non esquezamos, para iso, o significado enorme da familia: non só se sostén polo traballo, senón que, á súa vez, sostén aos traballadores, fai posible a súa resistencia nas dificultades, defende no desemprego, mantén vivas as razóns do propio esforzo. Urxe, pois, defender á familia nestas circunstancias de crises.

Defenderemos así tamén á sociedade, como lugar no que será posible traballar con toda dignidade. Coidemos esta nosa “casa común” social, ademais da natural. Non deixemos que a danen irresponsabilidade, mentiras ou inxustizas; salvagardemos o respecto mutuo, os espazos sociais e políticos de liberdade, as formas da convivencia en paz.

A esta defensa do ben común, no próximo do posto de traballo ou da propia familia, e no horizonte máis amplo da sociedade, chámanos a nosa conciencia, solicitada pola celebración desta Xornada mundial e máis aínda pola propia fe, que a mantén viva e esperta: non é posible amar ao próximo e non facerlle xustiza, dicir que se lle respecta e non facer caso das condicións en que ha de vivir parte tan esencial do seu ser persoa como é o traballo, ou desinteresarse da xusta ordenación da vida social coma se non tivese consecuencias para persoas e familias.

Pidamos ao Señor Xesús que nos bendiga, a nós e a toda a nosa sociedade, para que saibamos tomar as mellores decisións ante o desafío desta pandemia, tamén polas súas repercusións no mundo do traballo. E que nos axude a gardar viva a fe, a esperanza e a caridade nestes tempos de crises, vencendo os virus da alma, a inxustiza e a dureza de corazón, o egoísmo e o desprezo do pobre, de maneira que saibamos ver as necesidades os uns dos outros, non pechemos os ollos ante as esixencias de dignidade e de traballo do noso próximo.

+ Alfonso Carrasco Rouco

Bispo de Lugo

[Texto en castellano]

A %d blogueros les gusta esto: