Opinión

Cartas o artículos de opinión sobre temas de actualidad o de temática formativa

Máis alá do branco ou negro

Cando examinamos as realidades sociais vemos que soen ser poliédricas. Nos comportamentos que temos os seres humanos hai moitos matices, aínda que hai persoas que só ven a realidade social como unha dicotomía, é dicir, en branco ou negro, ou dito doutra maneira comigo/connosco ou contra min/contra nós. Para reflexionar sobre a pasada guerra civil española, máis alá de ollar o tema en branco ou negro, quero destacar os matices aportados por unhas persoas ás que coñecín persoalmente.

Empezo recordando o meu primeiro párroco en Madrid. Unha persoa que antes de ser cura loitou na guerra un ano con cada un dos bandos, e no intermedio estivo preso nun campo de concentración. Tiña carnet da UXT do ano 36 e no primeiro ano da guerra fora enlace no rexemento de Enrique Líster. Cando os republicanos perderon Bilbao tivo que facer un discurso para dar ánimos á tropa. A tese desenvolvida no discurso era que agora ían gañar a guerra pois, ao non ter que alimentar a tanta poboación civil, dispoñían de máis recursos para gañar a guerra, e tiñan menos impedimentos. Os que o fixesen prisioneiro foran os italianos. Eu comentáballe que como bo irmán repartira equitativamente entre os dous grupos de irmáns, un ano para cada grupo.

Tamén colaborei no arciprestado con outro cura que, antes de selo, estivo na fronte xunto ás brigadas internacionais e dicíanos que el nunca matara a ninguén, pois, cando tiña que disparar, facíao sempre á terra, porque se disparase ao aire as balas cando caesen ao chan podían matar a calquera que andase por alí.

Outra cura importante na historia de España estivo despois da guerra durante un tempo sopesando se se apuntaba no maquis ou se se facía cura. Ao final a súa decisión foi facerse cura. Despois, sendo cura, a Santa Sé propúxoo tres veces para ser Bispo, pero tamén por tres veces o Réxime rexeitou admitilo ao episcopado.

Igualmente convivín con persoas que estando de recrutas na mili tiveron que ir á guerra no bando ao que os levaban os mandos do seu rexemento. Comentábanme que ás veces os levaban para exercer de pelotón de fusilamento e que, a propósito, ningún deles disparaba ao que lles mandaban fusilar. Isto descúbrenos que tiñan unha opción clara pola vida e contra a pena de morte, a pesar das difíciles circunstancias.

Non digo que estes feitos sexan os mellores realizados eses anos en favor da paz, do perdón e do respecto á vida de todos. Houbo moitas persoas que son exemplo de bondade e de paz, ou como o historiador Octavio Ruiz Manjón titulou a súa obra, “Algúns homes bos”. Estes homes bos tiñan que ser os que máis debemos traer á nosa memoria colectiva para desfacer as actitudes sectarias, que tan perxudiciais son para a boa convivencia social.

Traer á memoria colectiva estes homes bos sei que pon ante os nosos ollos, como meta a alcanzar, un listón ético demasiado elevado para a nosa mediocridade e os nosos comportamentos tan sectarios e egoístas. Estas persoas serían un espello que nos devolve unha imaxe nosa demasiado pequena desde a valoración ética, pero tamén serían un estímulo para que intentásemos mellorar como persoas humanas. Quizais nisto está a razón pola que non os queremos recordar, tal como nos ensina o libro da Sabedoría (2,11-15), que é da parte xudia da Biblia e que foi escrito hai máis de 2000 anos:

 “Que sexa a nosa forza a norma da xustiza, xa que o ser feble se estima inútil! Espreitemos o home xusto que nos dá tanto noxo e se opón aos nosos feitos, botándonos en cara a transgresión da lei, repróchanos faltas da nosa educación. Gloriase de coñecer a Deus, noméase a si mesmo fillo do Señor. Converteuse en censura dos nosos criterios; soamente ollalo xa nos irrita, pois a súa vida difire da dos outros e os seus vieiros son estraños…

Para coñecer persoas deste talante ético, sen que nos influíse tanto a visceralidade das emocións, o mellor sería comezar por coñecer a persoas que actuaron noutros conflitos. A modo de exemplo é recomendable o libro da neta do ditador Tito, Svetlana Broz, titulado “Boa xente nos tempos do mal”, que recolle unha serie de accións de persoas de ben en favor de musulmáns, católicos, ortodoxos, ateos, bosnios, serbios, croatas… realizadas polos que tiñan que ser os seus inimigos nas guerras da antiga Iugoslavia.

Antón Negro

Delegado Episcopal de Cáritas Lugo

Cristianismo e migracións

A actualidade do fenómeno migratorio demanda, nestes tempos, unha profunda reflexión cristiá. Hai un amplo debate na opinión pública sobre a traxedia dos refuxiados e os migrantes forzosos. Vivimos unha gran encrucillada histórica onde os fluxos migratorios e a urxencia humanitaria suscitan serios interrogantes ao noso modus vivendi, á nosa forma de entender as relacións internacionais e de ofrecer unha resposta coherente de tantas familias que chaman desesperadamente ás nosas portas. Escoitaba onte, nun medio de comunicación, a pregunta: que fai e di a Igrexa ante a realidade migratoria? Consciente de que sempre se pode facer moito máis e da súa chamada á santidade e á perfección, a Igrexa non cala ante este gran problema. Tampouco está quieta. Miles de centros de acollida, en parroquias e institucións, caladamente pero con gran eficacia, practican a hospitalidade desde unha opción de fe como unha das actitudes esenciais da misión de Xesús. Misión que adquire un acento especial a través do ministerio da reconciliación, da celebración da Eucaristía, no convocar á mesa, no banquete e na práctica das obras de misericordia.

A Igrexa católica, malia os seus erros históricos, foi mestra de hospitalidade pola súa gran herdanza xudía e por mandato directo do seu Mestre (“fun forasteiro e acolléstesme”: Mt 25, 35). A experiencia bíblica recoñécese en experiencias migratorias, de exilio, de éxodo, de acollida e hospitalidade, que pertencen ás experiencias fundantes do pobo elixido: “o meu pai foi un arameo errante” (Dt 26,5). O mesmo Xesús, no Novo Testamento, preséntase como un migrante, e a súa doutrina acentúa a acollida, a fraternidade, o universalismo e a misión apostólica máis aló das fronteiras.

De feito, nas últimas décadas, na reflexión teolóxica, comezou a tematizarse unha “teoloxía das migracións” e o propio Maxisterio da Igrexa, especialmente a partir do século XIX trata o tema explícita e abundantemente. Desde León XIII ata o papa Francisco, fillo dunha familia de migrantes, o Maxisterio presentou unha gran riqueza temática e orientacións concretas que invitan á hospitalidade. Na actualidade, os teólogos sosteñen que a migración é fundamental para entender a condición humana, a práctica relixiosa e a identidade cristiá. Os interrogantes que se nos suscitan desde a razón son moitos. E aquí algúns, que suxiro para continuar a reflexión: Ata cando se poderá manter un sistema económico baseado soamente no crecemento e na especulación que facilita os fluxos financeiros pero pon trabas á circulación de persoas? Ten futuro un mundo que esquilma os recursos naturais dos máis pobres, que xera  miseria e que en consecuencia produce tráxicas secuelas no planeta terra? É posible que os países ricos do norte poidan seguir explotando aos máis pobres, reforzando sistemas autoritarios no sur e alimentando os conflitos bélicos coa venda de armas para manter o seu propio estatus? Estas cuestións requiren unha mirada profunda á luz da fe fronte a formulacións simplistas. Son un verdadeiro “signo dos tempos” e sen dúbida, a cara máis humana da globalización. Estes son os grandes desafíos: coidar e protexer a casa común, tomar conciencia de que pertencemos a unha soa familia humana e procurar unha aproximación integral, máis aló de remendos, para combater a pobreza, para devolver a dignidade aos descartados e para unha fonda conversión ecolóxica.

José Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

A Igrexa comunica a vida de Xesucristo

FAROS

A Igrexa subiuse ao carro dos medios de comunicación desde o primeiro momento, aínda que iso non lle impediu recibir frecuentes críticas sobre a eficacia da súa forma de comunicar. Xa saben iso que se di con tanta frecuencia de que a Igrexa ten o mellor produto, pero que non o sabe vender.

No Concilio Vaticano II xa era evidente que a forza dos medios era imparable e moi axeitada para a tarefa evanxelizadora da Igrexa. Por iso mesmo, o Concilio dedica un dos seus documentos aos medios de comunicación social: o decreto “Inter Mirifica”.

Nos últimos 40 anos os medios evolucionaron case á mesma velocidade que transmiten as noticias. Chegamos á época das redes sociais. A finais do 2012 Bieito XVI lanza o seu primeiro Twitter para evanxelizar o “Sexto Continente”, que é como designa a esta nova realidade das redes sociais onde millóns de persoas atópanse todos os días.

Desde fai 6 anos, primeiro Bieito XVI e agora Francisco, aproveitan diariamente os 140 caracteres que permite Twitter para transmitir ao mundo unha mensaxe que nos axude a atoparnos con Xesucristo.

Fai uns días, grazas á conta oficial dos Papas, @Pontifex, chegábanos a seguinte mensaxe: “Nós, os cristiáns, non temos un produto que vender senón unha vida que comunicar”. Ao papa Francisco sobráronlle aínda 50 carácteres para mostrarnos a esencia e a finalidade da Igrexa: comunicar a vida de Xesucristo. Non hai nada máis. Todo o demais é secundario ou simplemente sobra cando perdemos de vista o primeiro: Cristo.

A Igrexa non ten obxectivos comerciais. Non vende nada. A Igrexa ten como único obxectivo primordial comunicar a vida de Cristo.

Necesita diñeiro, como calquera organización, pero non é o esencial, non é determinante. Facilita as cousas pero non é imprescindible, abonda lembrar como foron os seus pasos iniciais e a vida das primeiras comunidades ou quizais tamén de moitas comunidades de hoxe en día, cuxo único gasto ordinario que teñen é o pago do recibo da luz.

A existencia da Igrexa non está condicionada pola posesión de bens materiais ou económicos. Existía cando non tiña nada e seguirá existindo se un día quedase sen nada. As paredes de moitos templos e o que conteñen teñen un valor histórico-artísticos, pero é un valor moi relativo. O valor absoluto da Igrexa é Cristo.

O esencial da Igrexa é comunicar a vida de Xesucristo. Non ten outros obxectivos, aínda que ás veces sexa confundida cunha organizadora de eventos sociais ou unha ONG.

Cando acudimos á Igrexa en busca doutra cousa que non sexa a vida de Xesucristo estamos perdendo o tempo, pois “esoutras cousas” atoparémolas moito mellores noutros sitios.

Necesitamos volver a Cristo, necesitamos que alguén nos comunique a súa vida e escoitar a súa boa noticia. Todo o demais é vender fume.

Miguel Ángel Álvarez Pérez

Párroco da Fonsagrada

Texto orixinal en castelán

A familia: alegría para o mundo

Se un pensa en Irlanda, deseguido facémonos á idea dun país católico. A súa historia certamente está marcada por unha relación tal co cristianismo que, negalo, supoñería negar a orixe de devandita nación. San Patricio, San Columbano, Santa Bríxida… Un sinfín de santos que conformaron a súa historia.

E reunímonos alí para celebrar o IX Encontro Mundial das Familias que o Papa convoca cada tres anos. As súas orixes remóntanse a un desexo de San Xoán Paulo II de unirse ao Ano da Familia convocado pola ONU en 1994. O primeiro encontro tivo lugar en Roma.

Iniciouse o encontro cunha oración nas catedrais de todas as diocesis irlandesas. Foron días festivos, marcados polo lema que o Papa propuxo: “O Evanxeo da familia: alegría para o mundo”, cun desexo de reflexionar durante varios días, a partir da exhortación Amoris Laetitia, sobre o que é a familia, a súa vocación e misión.

A beleza deste encontro reside en poder vivir a fe desde a experiencia dunha familia e vivir na Igrexa como a gran familia dos bautizados. Durante o congreso pastoral tivemos a oportunidade de coñecer moitos movementos, métodos de evanxelización e programas que se levan a cabo nos diversos países para falar da vocación ao matrimonio, da vivencia e comunicación na familia, da transmisión da fe, da espiritualidade matrimonial ou a educación dos fillos. Este congreso presentábanos a posibilidade de escoitar experiencias moi distintas pero cun único denominador común: a familia e a fe. “Se a misión da Igrexa é converterse nunha familia, á inversa, a misión da familia é converterse máis e máis en Igrexa”. Estas palabras do Cardeal-Arcebispo de Bombay, Mons. Oswald Grazas, aínda resoan nos nosos corazóns como unha verdade fundamental da nosa vida familiar e eclesial.

Os dous grandes eventos do encontro son o Festival das familias o sábado pola tarde, un momento lúdico-musical referente á cultura nacional e tamén doutros continentes, ademais de contar co testemuño de familias e un discurso do Papa. Xa o domingo celebrouse a Misa de clausura que presidiu o Papa.

Foron días para descubrir como a familia é o Nazaret onde os fillos crecen á fe e maduran na súa experiencia humana; é a pousada onde o Bo Samaritano déixanos para que curen nosas feridas; é a Betania onde un pode descansar e refuxiarse do cansazo existencial; é o Xericó no que somos salvados e invitados a erguernos de novo; é a Xerusalén que, como María cos Apóstolos, ensínanos a non ter medo e a confiar naquel que prometeu estar connosco ata o fin do mundo.

A este encontro engadíaselle a presenza do Papa. Era unha visita importante para o país e alentadora para as familias alí congregadas. O tema dos abusos acaparou parte dos titulares. A Igrexa alí sufriu moito con este tema. Perdón, foi a palabra máis repetida naqueles días. Pero tamén foi a ocasión propicia para volver manifestar a importancia dunha vida de amor, de entrega e de fe nas familias para que elas sexan o xerme dunha Igrexa que estea chea de homes e mulleres que busquen a conversión do corazón e a misericordia de Deus.

Termino cun texto pronunciado polo Papa eses días: “O matrimonio cristián e a vida familiar manifestan toda a súa beleza e atractivo se están ancorados no amor de Deus, que nos creou á súa imaxe, para que podamos darlle gloria como iconos do seu amor e da súa santidade no mundo. Pais e nais, avós e avoas, fillos e netos: todos, todos chamados a atopar a plenitude do amor na familia. A graza de Deus axúdanos todos os días a vivir cun só corazón e unha soa alma” (Discurso en Croke Park).

Nicolás Susena Presas

Vicario parroquial de A Milagrosa, Lugo

Está claro!

As persoas que lemos podemos atopar textos que son clarificadores para un mellor coñecemento da realidade. A continuación transcribo un que podería deixalo como se fose meu, pero considero máis oportuno neste momento facelo como cita literal:

“Salta ós ollos de todos, en primeiro lugar, que nos nosos tempos no só se acumulan riquezas, senón que tamén se acumula unha descomunal e tiránica potencia económica en mans duns poucos, que a maior parte das veces non son donos, senón só custodios e administradores dunha riqueza en depósito, que eles manexan á súa vontade e arbitrio.

Dominio exercido da maneira máis tiránica por aqueles que, tendo nas súas mans o diñeiro e dominando sobre el, apodéranse tamén das finanzas e dominan sobre o crédito, e por esta razón administran, diríase, o sangue do que vive toda a economía e teñen nas súas mans así como a alma da mesma, de tal xeito que ninguén pode nin aínda respirar contra a súa vontade.

Esta acumulación de poder e de recursos, nota case característica da economía contemporánea, é o froito natural da ilimitada liberdade dos competidores, da que sobreviviron só os máis poderosos, o que con frecuencia é tanto como dicir os máis violentos e os máis desprovistos de conciencia.

Tal acumulación de riquezas e de poder orixina, á súa vez, tres tipos de loita: lóitase en primeiro lugar pola hexemonía económica; establécese logo o rudo combate para apoderarse do poder público, para poder abusar da súa influenza e autoridade nos conflitos económicos; finalmente, pugnan entre si os diferentes Estados, xa porque as nacións empregan a súa forza e a súa política para promover cada quen os intereses económicos dos seus súbditos, xa porque tratan de dirimir as controversias políticas xurdidas entre as nacións acudindo ó seu poderío e recursos económicos.

Ultimas consecuencias do espírito individualista na economía son esas que vós mesmos no só estades vendo, senón tamén padecendo: a libre concorrencia destruíuse a si mesma; a ditadura económica apoderouse do mercado libre; por conseguinte, ó desexo do lucro sucedeu a desenfreada ambición de poderío; a economía toda fíxose horrendamente dura, cruel, atroz…”

Este texto téñoo empregado nas miñas actividades en diversos contextos. Cando pregunto quen será o seu autor as respostas son do máis plural e incorrectas. Pouco despois da crise de 2008 e do rescate que se fixo de certas institucións de crédito, dixéronme nalgún claustro de profesores que describía a situación económica tal e como era. Nalgunha exposición formativa que  teño feito, onde había persoas que si tiñan lido o documento do que procede o texto, non lograron recoñecelo.

Isto lémbrame o que lle sucedeu a Guillermo Rovirosa segundo nos contou un gran amigo seu. Rovirosa na metade do século pasado fixera un artigo para unha revista da diocese de Madrid e o censor tacháralle moitas liñas e parágrafos. Cando Rovirosa viu as correccións díxolle que lle acababa de ensinar o moito que lle faltaba para ser fiel ó maxisterio da Igrexa, porque en todo o tachado non había nada do escrito por el, senón que eran afirmacións literais do maxisterio. Entón o censor comentoulle que deberían ir os textos do maxisterio entre comiñas, ó que Rovirosa respondeu que non, pois el quería facer pensamento propio as ensinanzas da Igrexa. Por iso ten lóxica, e non nos debería estrañar, que Guillermo Rovirosa estea hoxe en proceso de beatificación na Igrexa.

Certamente que hoxe tamén moitos cristiáns suprimiriamos o texto que citei antes, porque non o considerariamos concordante coa fe cristiá. De feito non está incluído en diversos programas de formación cristiá. O texto pertence á encíclica Quadragesimo Anno de Pío XI, números 105 – 109. Do texto suprimín as palabras que teñen por finalidade dirixirse ós lectores e personalizalos, e que son: “venerables irmáns e amados fillos” (nº 109), pero que non engaden nada ó contido da citada encíclica papal.

Finalmente, tamén sorprende que este texto non apareza citado por persoas de fóra da Igrexa e que, a min non me cabe dúbida, estarían de acordo cos contidos destas afirmacións do papa Pío XI, ou acaso estou esaxerando?

Antón Negro

Delegado Episcopal de Cáritas

A %d blogueros les gusta esto: