Corpus

Este domingo é o día do Corpus Christi. Un dos días do ano, xunto co Xoves Santo, nos que nos axoenllamos de xeito singular ante Xesucristo, presente realmente co seu corpo e sangue na Eucaristía. Esta é a esencia: a presenza real de Xesucristo na Eucaristía.

Para axudarnos a recoñecer esa presenza e achegarnos a ela, sacramental de Deus entre nós, están as procesións, as alfombras de flores e os demais actos que se poidan celebrar con motivo da solemnidade do Corpus. Pero iso xa é secundario e un pouco máis circunstancial. Non nego a súa importancia, sobre todo cando temos no centro da nosa atención o que é esencial. Se non é así, temos que examinar como anda a nosa fe.

Así que, este ano, a alfombra temos que facela no noso corazón e deixarnos habitar por Xesús Eucaristía para que alimente a nosa fe e toda a nosa existencia.

Miguel Ángel Álvarez

Párroco da Fonsagrada

A celebración eucarística do Corpus Christi, adornada coa presenza silenciosa de fieis das parroquias da cidade, vestida de gala e coloreada de branco cos nenos da primeira comuñón, remóntanos ao clima espiritual do Xoves Santo, o día en que Cristo, na véspera da súa paixón, instituíu no Cenáculo a santísima Eucaristía. Deste xeito, o Corpus Christi constitúe unha renovación do misterio do Xoves Santo, co fin de obedecer á invitación de Xesús de proclamar ao mundo aquel misterio da última Cea que revelou na intimidade aos apóstolos.

Na liturxia do día da solemne festa do Corpus Christi cántase na secuencia o seguinte refrán: “é certeza para os cristiáns: o pan convértese en carne, e o viño en sangue”. É por iso festa singular que constitúe unha importante cita de fe e de loanza para toda a cristiandade pero con especial devoción e tradición na cidade e na Diocese de Lugo. Na exhortación postsinodal á que fai referencia o título deste artigo lembraba Bieito XVI que o misterio eucarístico “é o don que Xesucristo fai de si mesmo, revelándonos o amor infinito de Deus para cada ser humano” (SC,1).

A celebración, durante este ano, dos 350 anos da Ofrenda do Antigo Reino de Galicia a Xesús Sacramentado na Catedral de Lugo (1669-2019) contribúe a enaltecer a inmemorial devoción ao Santísimo na nosa cidade. A exposición conmemorativa que percorre as sete capitais de provincia do Antigo Reino de Galicia mostra datos e documentos dos nosos arquivos lucenses que poñen de manifesto o tesouro relixioso, cultural e social que se xerou a través de tres séculos e medio de historia pola antiquísima tradición que xurdiu aquí para a defensa da fe na presenza real de Xesús Sacramentado.

Existe tamén outra antiga tradición eucarística na nosa Diocese que vén desde o século XIV, confirmada por fontes históricas e arqueolóxicas. Refírome á do Cebreiro. Esta fermosa historia relata que un sacerdote cando celebraba a Eucaristía pensaba que naquel cru inverno (como todos os invernos do Cebreiro) no que a neve se amoreaba e o vento aumentaba, ninguén se achegaría á celebración da Santa Misa. Pero equivocábase o sacerdote. Juan Santín, labrador de Barxamaior chegou exhausto até o Mosteiro para participar na celebración. O celebrante, de fe titubeante, non soubo valorar abondo o sacrificio daquel campesiño nun día tan intempestivo. No momento da consagración decátase e ve, cos seus propios ollos, como a Hostia santa convértese en carne sensible, e o contido do cáliz, en sangue que latexa e tingue de vermello o mantel do altar. Asombrado, o sacerdote preguntábase que era aquilo que vían os seus ollos.

Quixo así o mesmo Xesucristo fortalecer a débil fe daquel monxe pero tamén a de todos. Foi un milagre asombroso. O grandioso é que hoxe segue sucedendo en cada celebración eucarística, en cada primeira comuñón, en cada ser humano que se achega con fe á Eucaristía ou en cada un que, necesitado de confianza, dúbida ou mesmo se mofa da fe dos crentes. A noticia do milagre estendeuse por todas partes xerando unha renovada devoción á Eucaristía. Hoxe, con fe renovada proclamamos firmemente estas verdades. E seguiremos dicindo, desde sempre e para sempre: Viva Xesús Sacramentado!

Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

[Artículo en castellano]

A fachada Norte da nosa Catedral é testemuño vivo, co seu excelente capitel pendurado, do antiquísimo e singular privilexio eucarístico que fai de Lugo A Cidade do Sacramento. Alí móstrase, para a contemplación dos lucenses e de quen nos visitan, con beleza extraordinaria, a Última Cea esculpida. É como un preanuncio no exterior da Catedral, do gran misterio eucarístico que se venera no interior, na Capela Maior. Sen dúbida, e nisto están de acordo os estudosos do tema, que na Eucarística Igrexa Lucense, por unhas razóns concretas que aínda ignoramos, e nun tempo tamén concreto, o culto eucarístico aquí foi especial e a exposición converteuse en permanente. Segundo os nosos insignes sacerdotes diocesanos D. Francisco Vázquez Saco e D. Jaime Delgado Gómez, “na Igrexa Lucense puido iniciarse xa o culto eucarístico fóra da Misa, cara a finais do século XI”. Este argumento defendeuno por primeira vez D. Francisco Váquez Saco a partir dun famoso texto nun diploma da raíña Dona Urraca e que está datado no 21 de xaneiro de 1107 referíndose a que na nosa Catedral “celébrase con magnificencia á Divinidade, por inspiración do mesmo Deus” (Cf. Jaime Delgado Gómez, “La eucaristía en Lugo y en el arte lucense”, Lvcensia 31, 288-289).

Na historia da Igrexa, a festividade do Corpus xorde máis tardíamente. Aparece no século XIII como reacción contra as herexías que negaban a presenza real de Cristo na Eucaristía e pola forte reacción do pobo cristián. É entón cando comeza a práctica da elevación logo da consagración e cando se define, no IV Concilio de Letrán, a fe da Igrexa na presenza real. Con posterioridad, no ano 1264, institúese para toda a Igrexa a festa do Corpus Christi e, pouco despois, Santo Tomé de Aquino compón os famosos himnos eucarísticos: Pange lingua, Tantum ergo, Lauda Sion Salvatorem…; nacía así, a gran tradición eucarística que hoxe perdura en tantos pobos, cidades españolas e en todo o mundo: as alfombras de flores, as procesións, as carrozas, e entre outros obxectos do enxoval eucarístico, as belas custodias, auténticas xoias e obras de arte para expoñer o Santísimo e portar o pan consagrado nas procesións.

Desde o punto de vista do compromiso que emana da fe, desta importante festa, temos que destacar dúas cousas: en primeiro lugar a afirmación explícita de que a fe cristiá debe facerse presente e expresarse tamén nas rúas, é dicir, nos ámbitos por onde circula a existencia humana e se desenvolve a vida cotiá. E, en segundo lugar, a celebración de Cáritas, o día da caridade, porque a fe na Eucaristía, na entrega do Amor Primeiro ata o extremo, debe levar aos cristiáns a vivir esa mesma entrega do Señor e a ser solidarios cos nosos irmáns máis pobres e necesitados. E aquí tocamos un aspecto central do Corpus, que a celebración da Eucaristía con gran recollemento e reverencia e a afirmación da presenza real de Cristo, debe repercutir nas nosas vidas, no noso compromiso pola unidade e traducirse en formas de caridade. Xa san Cipriano preguntaba: Cres que celebras o sacrificio do Señor, ti que non miras para nada a caixa das esmolas, que vés á celebración dominical sen ofrenda, que tomas parte da ofrenda que trae o pobre?

Hoxe, máis que nunca, un mundo famento de pan e xustiza, desencantado, que se cre equivocadamente satisfeito co insulso materialismo, ten necesidade de saber e de saborear o único Pan que pode salvar e que dá a vida: O Corpus Christi.

Mario Vázquez Carballo

Non o digo «por dicir» ou por afecto á propia cidade e Diocese. En Lugo temos que recoñecer que a festa do Corpus Christi é algo «especial». Non é o xeito de celebralo, o tipo de procesión ou os costumes propios, que son variados e fermosos en moitos lugares. Lugo é especial cando celebra o Corpus porque niso vaille a súa vida, a súa historia e a súa identidade máis profunda.
A festa do Corpus expresa o que o cristianismo é na súa raíz máis fonda. Cremos nunha Persoa viva, Xesucristo, non en ideas ou recordos máis ou menos felices dun lonxano pasado. No pasado, si, sucedeu algo incomparable: Deus fíxose home en Xesús. E xa nunca se foi. Unha vez resucitado, quedouse para sempre na súa igrexa e nas súas sacramentos, onde temos, non un símbolo, senón moi especialmente na Eucaristía a súa mesma Persoa. E así o pasado chega ata o presente. E xa que se trata dunha Persoa, e non do seu recordo, celebrámolo: segue entre nós vivo hoxe. Xa San Agostiño advertira do perigo de esquecer este núcleo central da fe: «Este é o horrible e oculto veleno do voso erro, que pretendedes facer consistir a graza de Cristo no seu exemplo, e non no don da súa Persoa».
O Corpus Christi naceu na Idade Media co desexo de afirmar o realismo da Presenza de Xesús na Eucaristía e, deste xeito, defender a fe na súa divinidade. Foi así para toda a Igrexa, pero o foi seguramente de modo moi singular, e ata anterior, en Lugo. Pérdese na noite dos tempos o inicio dun culto especial á Eucaristía na nosa terra e na nosa Catedral. A Igrexa lucense confesaba deste xeito a súa fe na Persoa e na Presenza de Xesucristo, Aquel no que Deus mesmo visitounos, amounos e deu a vida para que todos poidamos tela en plenitude.
Por iso, se é importante para todos, máis o é para Lugo celebrar esta festa, porque é volver sobre o corazón da fe, sobre as propias raíces e sobre as formas nas que xeración tras xeración viviuse o cristianismo na Diocese e Cidade do Sacramento. Pero no Corpus non celebramos sen máis as nosas raíces ou tradicións. Non eliximos nós esta manifestación relixiosa entre outras moitas. Celebramos o que recibimos: a compañía sacramental dun Deus-con-nós. Facemos festa co mellor que temos e somos para dicir que na Eucaristía que adoramos e procesionamos está o máis precioso da nosa vida. Está todo.
Fagamos caso a Santa Teresa: «Non vos pido máis que o miredes». Miremos así o Corpus e celebrémolo en Lugo con esta especial conciencia. Todo cambiará, e tamén nós farémonos «especiais». Porque non é o mesmo vivir de recordos que vivir de algo que está sucedendo agora. Por iso da Eucaristía mana como unha fonte todo o ben e toda a caridade da Igrexa. Axoenllados ante a súa Persoa aprendemos a estar de pé no medio do mundo. Contemplando a súa Presenza facémonos nós testemuñas dun amor sen fronteiras como o que Deus nos manifestou no seu Fillo.
David Varela Vázquez
Reitor do Seminario de Lugo