Autonomía e relixión

Autonomía de Deus e relixiosidade do home son dous conceptos dificilmente compatibles. Crer e ter fe non se identifican. Para crer abonda a cabeza. Para ter fe requírese o corazón. Crer é admitir as verdades reveladas por Deus. Fe é fiarse plenamente de Deus, que nos fala.

A diferenza está en que para crer abonda a cabeza e a graza. Para ter fe, requírese o corazón e a graza.

Relixiosidade significa relación do home con Deus. Pero Deus, pola súa autonomía conxénita, non depende de ningún outro elemento creado. A este respecto, hai que recoñecer que fe e relixiosidade non se identifican, pero compleméntanse. Todas as persoas somos seres racionais, e Deus tamén o é.   El quere comunicarse connosco, e o seu vocabulario son as súas obras e as súas palabras.

Segundo a Biblia, a fe é a fonte de toda a vida relixiosa. Relixión significa relación do home con Deus, e de Deus co mundo. Deus ten un designio de redentor sobre o mundo, e para levalo a feliz termo, establece diálogo co home, revelándonos o seu plan salvífico, e pedíndonos a nosa colaboración. Tal colaboración consiste en que nós aceptemos a súa invitación, renunciando a preguntarlle a Deus o “porqué” do seu proxecto, manténdonos en prudente silencio, xa que nos estamos movendo en espazos de fe. A fe non é claridade, pero é firmeza. A fe, máis que admitir o que se nos comunica, é fiarse de quen nos fala. Isto non significa que as verdades de fe sexan irracionais: superan o noso raciocinio, pero non son contrarias á nosa razón.

Falando de misterios, non podemos dar razón de porqué cremos. Seguimos sen comprender o misterio, pero estamos seguros de que nos mantemos na verdade porque bebemos na fonte do ben e da verdade. Pola súa banda, o Señor, que todo o fai ben, presenta cribles os misterios, confirmándoos coas súas obras.

Cando o home pisou terra por primeira vez, a planta do seu pé ocupou o espazo cero da creación, pero non deixaba de percibir diversos fenómenos na natureza, sen poder explicar a súa fenomenoloxía. Naquelas circunstancias algúns individuos creron descubrir o específico de tales fenómenos, e manifestaban o seu punto de vista aos seus contemporáneos. Con todo, pasado algún tempo, xurdían outros sabios que se crían con máis luces e desmentáan as teorías dos seus antepasados, e presentaban novas perspectivas para explicar os fenómenos que contemplaban os seus ollos.

Eses sabios non eran relixiosos, e non facían referencia algunha á transcendencia, polo cal as súas achegas pronto caeron por terra.

Providencialmente Deus suscitou a homes relixiosos, cuxos sentimentos sobrenaturais lles moveron a mirar ao ceo, e concluíron que nas alturas, tiña que haber un ser superior autor de tales prodixios, e falaron de Deus e das súas marabillas. Foron os homes de Deus do Antigo Testamento, que, como profetas, anunciaron un futuro Mesías, que poría moi clara a providencia do Señor, dicíndonos que se non cremos as súas palabras, aceptemos as súas obras, as cales confirman os seus ensinos.

En efecto, o Mesías é a Palabra de Deus, cuxa infalibilidade é incuestionable. Creámolo.

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral

[Artículo en castellano]

Lugo, cidade eucarística

Aínda que a historia e a fe son realidades distintas, sempre camiñaron dándose a man na vida dos lucenses.

A fe é un agasallo de Deus. A historia é obra dos homes. As vías romanas e as torres medievais de Galicia dan testemuño da laboriosidade dos nosos avós.

O empedrado dos nosos vellos camiños e a arquitectura dos ancestrais castelos señoriais dan fe do interese que se impuxeron os nosos antepasados para deixar ás futuras xeracións un mundo mellor e unha sociedade máis culta.

Os viñedos da nosa Ribeira Sacra, e as pradarías dos nosos vales, e os trigais dos nosos agros… son falas históricas do labor das xeracións pasadas. Camiñando en paralelo co quefacer histórico dos moradores destas terras, discorre a relixiosidade dos galegos, cuxas pegadas de peregrinos perpetúanse en cruceiros, mosteiros, santuarios que abertos ao culto ou en ruínas devastadoras, son vestixios da relixiosidade popular dos nosos antepasados. Estes son algúns dos fitos da relixiosidade do pobo galego.

Pero a fe non se conquista, senón que se recibe. A fe é unha dádiva de Deus, pero nós debemos predispoñernos para aceptala. Á fe non se chega por mero raciocinio. Con todo, a razón e a experiencia predispóñennos para ser crentes. No campo da relixiosidade, pesa máis o interese que a conciencia. É máis eficaz a forza do corazón, que a luz da razón. Énos máis doado fiarnos do amigo, que facer caso ao adversario.

A fe é unha virtude teologal que Deus outórganos gratuitamente. A fe é un abrirse Deus ao home, como amor e benfeitor. Agora ben, esta apertura de Deus pide unha resposta e unha correspondencia. Pola nosa banda, a fe é ofrenda do noso ser e da nosa existencia ao Señor. Ofrenda do noso entendemento: o crente presta sentimento ao que lle revela Deus, renunciando a preguntarlle o “porqué” dos seus divinos ensinos. Do amigo fiámonos, sen esixirlle explicacións.

A fe é tamén ofrenda da nosa vontade. Ao amigo resúltanos fácil compracelo, non así ao adversario. A fe é un acto de amor, con que Deus conquístanos enteiramente: o noso entendemento e a nosa vontade pasan a ser posesión de Deus. Na fe, Deus, que xa é Señor do home por creación, agora éo tamén por conquista súa e por ofrenda nosa. Crer é acoller ao Señor, e xogarse a vida por El.

Todo isto é a eucaristía, sacrificio e entrega.

Pois, peregrinos que vos dirixides a Compostela, as “vieiras” que colgan do voso peito, van lembrando que “non hai camiño: faise camiño ao andar”. Lugo é fortaleza amurallada e cidade eucarística por excelencia. Facede un alto no camiño e visitade a Xesús Eucaristía, presente na nosa catedral, e pedídelle que El sexa o voso guía no voso cotián peregrinar.

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral

[Ver artículo en castellano]

A Eucaristía, misterio de fe

A fe nútrese de certeza, de crenza, de verdade e de responsabilidade.

Existen tres niveis de certeza:

O primeiro é a certeza evidencial, a que salta á vista, que se fundamenta, á súa vez, na certeza matemática, que resulta da axeitada relación das partes, a certeza empírica, que ten por fundamento a experiencia repetida do acontecemento e a certeza lóxica, que é aquela á que se chega mediante o raciocinio.

O segundo é a certeza histórica, a que ten por fonte o testemuño dos contemporáneos dos feitos.

E, por último, a certeza moral, a que se fundamenta na maior ou menor veracidade de quen nos fala.

Hai clases de certeza que non poden negarse, porque a súa veracidade é evidente ou se constata por raciocinio, ou por experiencia. Na certeza histórica e na certeza moral, a garantía de verdade que nos transmite depende da valoración que fagamos das fontes transmisoras.

Certeza é a adhesión ás proposicións ou verdades que nos fan os demais.

As crenzas favorecen a fe, pero aínda non son fe. Ante a certeza o home é receptor, (recibe a verdade obxectiva). No campo das crenzas o home é buscador (é suxeito activo).

Como se desenvolven as crenzas? Para que haxa crenzas, requírese, en primeiro lugar, interese por parte do que desexa crer; en segundo lugar, modelos de identificación que merezan credibilidade, e, por último, selección dun modelo de crenzas, (cristianismo, marxismo…) e optar por el.

Nesta elección, conta máis o corazón que a razón. Aquel aforismo: «nada se desexa se antes non se coñece», hai que substituílo por estoutro: «nada se coñece de verdade, se non hai interese por posuílo». Aquí inflúe máis a simpatía, a amizade, o interese subxectivo, que a valoración obxectiva. De aí a importancia de coidar o modo de presentar as propostas para facelas cribles. De aí tamén a importancia de facer atraente a verdade relixiosa, para que o oínte a acepte de bo grado.

Certo que tamén se requiren a racionalización, a comprobación de que aquilo que se nos dixo e que nós desexamos crer, é crible. Tras esta comprobación, eu fágome crente e misioneiro e testemuña das miñas crenzas ante os demais.

Por suposto, as crenzas non son fe, pero predispoñen para a fe; suscitan interese pola fe…; deixan expedito o camiño para a fe, a cal nos será infundida por Deus, fonte de verdade e de vida.

Non podemos confundir crenzas e fe. A fe é gratuíta, pero as crenzas, non: estas son labor humano e temos que suscitalas co noso labor persoal, como un ben para nós, e co noso labor pastoral, como un ben para os demais. Abrámonos á apertura de Deus, e a fe virá a nós, e, por nós, aos nosos irmáns.

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral de Lugo

[Artículo en castellano]

Escurantismo na Igrexa!!!

En certa ocasión estaban tomando algo uns universitarios que acabaran a carreira e compartían apuntamentos para preparar as oposicións a profesores. Achegouse o colega universitario dun deles e díxolles: “Sabedes unha cousa? Acabo de saber que ‘fulano’ é cristián”.

Aos compañeiros pégalles a risa, pero el engade: “Que si, que vos é certo!”. Daquela os compañeiros dinlle que si é verdade e que ademais na xuntanza aquela había varios cristiáns. Entón bótalles unha ollada aos da xuntanza e dilles: “Vós estades tomándome o pelo. Iso non pode ser verdade…”. Que prexuízos sobre os cristiáns tería o bo deste mozo!…

A verdade é que este universitario non tiña unha aceptable lectura da realidade. Nin sequera parecía ser consciente de que a súa universidade fora fundada por un arcebispo, que estudara na biblioteca del e que agora era a da universidade. Ademais nos seus percorridos polo Reitorado podería terse esnafrado contra a estatua do arcebispo. É posible que fose un fiel seguidor da máxima de que “o que eu non coñezo non existe”. Pero na vida hai moitas máis realidades cás que un coñece.

No IX encontro dos voluntarios das Cáritas galegas en Mondoñedo (4 xuño 2016) Emilio López Salas, no relatorio de formación “O voluntariado de Cáritas. Pegadas de misericordia” faloulles da realidade dos voluntarios das Cáritas españolas, 83.712 en 2015. O dato que quero traer aquí é que o 50 % deses voluntarios ten estudios universitarios. Esta porcentaxe é máis do dobre do que hai na sociedade española. Dato que nos sorprendeu cando se nos dixo e mesmo aos que fixeron a enquisa en 2015. É bo certamente que algúns universitarios sexan agradecidos á sociedade que lles pagou os estudos, e queiran devolverlles algo aos pobres pagadores.

No ano 2016 Jonatan García Rabadán presentou a súa tese de doutoramento, “Participación política y asociacionismo católico: El caso de las asociaciones de fieles en la Diócesis de Bilbao”, na Universidade do País Vasco. Para a súa tese entrevista a 683 membros das asociacións de fieis, que representan o 51 % dos asociados. Na liña do parágrafo anterior atopa que o 60,3 % ten estudos universitarios, dato que triplica o da poboación de Euskadi na que teñen estudos universitarios o 22,8 % da poboación.

Estes datos contrastan totalmente co que unha empresa multimedia de comunicación moi importante de España sostén reiteradamente: que a Fe Católica dáse en persoas ignorantes e incultas. Iso creno moitos que se din modernos, ilustrados e amantes da verdade, pero que son sumamente crédulos con eses medios, sen ver obxectivamente a realidade, nin buscar con liberdade a verdade dos feitos. Simplemente chegaría con ver as universidades católicas que hai polo mundo adiante, incluída España. Mesmo saber os datos mínimos da Academia das Ciencias máis prestixiosa que hai, a da Santa Sé, da que era membro un dos científicos máis mediáticos, Stephen Hawking, do que é fácil atopar fotos cos tres últimos papas. Dela forman parte moitos premios Nobel de Ciencias.

Por outra parte estes datos tamén nos urxen a facernos preguntas os católicos sobre a nosa maneira de vivir a Fe. Pode que sexa demasiado certo o que dicía un profesor universitario: “É máis fácil saber se un profesor ten un/unha amante ca se vai á Misa”. Parece que se está a vivir a Fe en clandestinidade, o que certamente fala de que as nosas sociedades e universidades son pouco libres e abertas nestes campos.

Globalmente é certo que os católicos teñen unha clara preocupación polos pobres, de xeito que se desaparecesen os católicos (por tanto a Igrexa) a nosa sociedade sufriría unha crise bestial, especialmente os máis pobres e marxinados da sociedade. Pero, asumimos que os pobres teñen que ser os protagonistas da súa liberación como ensina a Doutrina Social da Igrexa?. Evanxelizamos en serio aos pobres e desde eles?

Remato traendo á memoria un escritor prestixioso do país, Ramón Mª del Valle-Inclán, que moitos españois leron, pero a inmensa maioría descoñece a súa vinculación con institucións católicas e sindicais, pois foi membro creador e primeiro presidente do Sindicato Agrario Católico Obreiro Santiago o Maior de Pobra do Caramiñal, fundado o 17 de setembro de 1919, e o consiliario era o párroco, Felipe Rivera.

Antón Negro Expósito

Sacerdote e sociólogo

Imaxe: cathopic

Miguel Ángel Álvarez: Quero ver ao Señor

A miúdo penso que temos “demasiadas cousas”… chega o boletín de noticias da Diocese e todas as semanas unha morea de actividades. Nos taboleiros de anuncios das igrexas non hai sitio para tanto cartel. As mesas do fondo do templo están ateigadas de estampas, trípticos, anuncios e “propaganda espiritual”.

Non podo evitar pensar mal e preguntarme se, tanta actividade ao redor da fe, servirá de algo, ou se máis ben estaremos esquecendo o esencial.

Como o cego de nacemento, que aparece no evanxeo do IV domingo de Coresma, eu tamén quero ver. Non quero ver calquera cousa. Quero ver ao Señor, ao mesmo que nos fala ao corazón e que temos diante de nós. Quero crer. Quero prostrarme só ante El.

Achégase a Semana Santa, e con ela outra lista inxente de actividades nas parroquias e nas rúas da cidade. Quedaranos tempo para ver ao Señor?.

Non quero ser pesimista nin malo. Non quero deixar sen valor o traballo e a ilusión de tantos confrades e de tantos compañeiros sacerdotes e o meu propio. Eu só quero ver ao Señor.

Miguel Ángel Álvarez

Párroco de San Froilán

A %d blogueros les gusta esto: