Opinión

Cartas o artículos de opinión sobre temas de actualidad o de temática formativa

A Ofrenda do Reino, por Xosé Filgueira Valverde

O domingo infraoctava do Corpus Christi celébrase en Lugo, a Oferenda do Reino de Galicia ao Sacramento. Tense feito máis de trescentas veces desque foi acordada; e non deixou de celebrarse cando a Xunta foi suprimida. E o único acto era que se tiña por revivida en cada ano unha vez, e por unhas horas. Porque cando no 1834 veu a lexislación en que as provincias cederon aos antigos reinos, e se suprimiron os seus consellos e xeneralidades, as sete cidades que compoñían a representación da corporación galega seguiron, por turno de persoeiros, o rito estabrecido no século XVII. O cortexo saíu sempre, como entón das casas do Concello de Lugo cara a Catedral sin que faltara nunca nél o pendón do Marqués de Hombreiro, que foi o derradeiro Diputado Xeral; seguíuse chamando Delegado Rexio ao Alcalde a quen toca ao leer a Invocación, tratando de Alteza ao Reino e soando a Marcha na entrada ou no Ofertorio.

Xa sabedes o porqué deste rito. O culto eucarístico na Basílica de Lugo, cabeceira do Convento román lucense, tivo, de antergo, sona e singularidade: a belidísima labra da escola de Mestre Mateo, na portada norde, e unhas verbas do privilexio de dona Urraca testemuñan a súa vivencia no século XIl. Revélao a exposición permanente do Sacramento. Os historiadores teñen buscado razóns ao privilexio: pode datar dun concilio onde se decrarase a presencia real ou porque fose perduración dunha forma de culto das grandes basílicas, que se mantivese nesta por quedar exenta Galicia do dominio islámico.

No século XIII reforzaríase, frente a cátaros e albixenses, a devoción eucarística, co espallamento de relatos de miragrese ca institución da festa co Corpus. Coido que, ás razóns que ten aducido pra estes feitos Ferreiro Alemparte, haberá que sumar outras en relación co inzamento do culto marial; eiquí axuntábanse as dúas liñas.

O certo é que no retabre, feito por Cornielles de Holanda no 1534, púxose un sagrario-hostensorio, sin precedentes coñecidos, cun cristal na portiña pra a colocación da Hostia consagrada, que pasóu logo a unha custodia feita por Arfe, doada no 1636, e que se puxo nun gran viril no 1768, baixo o tabernáculo neoclásico.

A Oferenda do Reino básase nestas tradicións e privilexios que fan pasar o emblema eucarístico á heráldica de Galicia, de xeito que Pallares Gayoso chegóu a decir que “ninguno del orbe puede blasonar de mejor escudo” e Seguín tiduóu a súa “historia”, “Gali cia, Reyno de Cristo Sacramentado” . A presencia nél do grial ou do viril foi o que dou pe á esixencia dos meirandes honores pra as bandeiras en que se poñía, tal é o caso do heroico “Tercio de Gallegos” de Buenos Aires, na campaña contra os ingleses.

As orixes da Oferenda conócense moi ben. Un Coengo Maxistral de Lugo, coido que Xoan Velo, doulle a ideia a os maxistrados da Real Audiencia. O Cabidoo encarregoulle un Memorial ao erudito Pallares Gayoso, o autor desa importante historia que leva o tíduo pagano-cristián de “Argos Divina” . A Xunta de Galicia tomóu o acordo na reunión convocada no 1669 pola Reina Gobernadora Dona Mariana de Austria, a causa da guerra de Flandes. Aínda despóis, en honra da eirexa-solar da heráldica do Reino, a Xunta sufragou impor tantes obras na Catedral de Lugo. Non esquenzamos a suposta etimoloxía “Galicia”, terra do ” Galia”.

Despóis do século e medio da disolución, Galicia volve a ter a súa Xunta, que nunca desapereceu de todo, pois, pra que non “prescribira”, elixíu a festa eucarística de Lugo, e defende a súa sobrevivencia, cumprindo un voto na metrópoli da Galicia román.

Faro de Vigo, 28-V-1978 

Caridade e Eucaristía

EucaristíaAsomámonos ao mundo da política e o tema que máis se debate desde fai 4 anos é o das medidas sociais en favor dos desfavorecidos e afectados pola crise. Os partidos políticos da nova era teñen moi claro o de “Stop Desafiuzamentos” e todo o que iso implica.

Na rúa, é moi probable que sempre haxa algunha ONG que che ofreza información sobre os seus proxectos sociais á vez que che pide colaboración económica.

É indiscutible, xa que logo, a sensibilidade que provoca nunha parte da sociedade a outra parte que non ten abondo recursos para vivir nunhas condicións dignas.

Pero coñecemos a verdadeira orixe destes sentimentos de bondade? Pódese explicar todo o mundo da caridade desde a mera filantropía? Se fose así, como se entenden, entón, as guerras con armas entre algúns países, as guerras a base de insultos dos políticos, os ataques terroristas e calquera outro tipo de agresión contra as persoas que enchen as páxinas dos xornais todos os días?

O verdadeiro sentido e orixe da caridade só o atoparemos no que é caridade (amor) absoluto: Deus, que, para ser tal, ten que posuír en grao infinito todas as cousas boas, incluída a capacidade de amar. A nosa capacidade de amar e de facer caridade, xa que logo, é limitada. A de Deus non se esgota nunca. Por iso, se queremos facer caridade auténtica temos que beber da fonte inesgotable de amor que é Deus, que ao crearnos fíxonos tamén participes dela.

Recomendo volver ler a encíclica Deus caritas est de Benedicto XVI.

Damos un paso máis. A orixe da nosa capacidade de amar e compadecernos xa está un pouco máis clara. Pero a finalidade, está clara? Facemos o ben só por un mero sentimento humanitario e porque así nos sentimos mellor? Se un día ninguén no mundo tivese necesidade de material, xa non sería necesario amar-facer caridade?

O Reino de Deus que nos veu a anunciar Xesucristo é un reino de paz e xustiza infinitas, onde ninguén vai pasar ningún tipo de necesidade, porque alí todo será absolutamente perfecto. O cristián, do mesmo xeito que calquera persoa de mundo, desexa vivir nun mundo destas características, por iso trata de adiantar a este momento o que despois será a realidade da vida escatolóxica. A garantía de eternidade que nos ofrece Xesucristo lévanos a vivir xa desde agora nesa clave de caridade permanente, aínda que a nosa condición egoísta, froito do pecado orixinal, lévenos a desviarnos con frecuencia deste camiño de solidariedade.

Xesucristo, o Fillo de Deus, entrégase por amor. E isto é o que celebramos na Eucaristía que alimenta a vida da humanidade. Cando imos a Misa non estamos contemplando unha escenificación dun feito pasado. Celebrar a Eucaristía é enchernos da Palabra e o Corpo de Cristo para que a nosa vida sexa unha vida entregada por amor como a de Xesucristo.

Miguel Ángel Álvarez

Lugo é especial!

David Varela

Non o digo «por dicir» ou por afecto á propia cidade e Diocese. En Lugo temos que recoñecer que a festa do Corpus Christi é algo «especial». Non é o xeito de celebralo, o tipo de procesión ou os costumes propios, que son variados e fermosos en moitos lugares. Lugo é especial cando celebra o Corpus porque niso vaille a súa vida, a súa historia e a súa identidade máis profunda.
A festa do Corpus expresa o que o cristianismo é na súa raíz máis fonda. Cremos nunha Persoa viva, Xesucristo, non en ideas ou recordos máis ou menos felices dun lonxano pasado. No pasado, si, sucedeu algo incomparable: Deus fíxose home en Xesús. E xa nunca se foi. Unha vez resucitado, quedouse para sempre na súa igrexa e nas súas sacramentos, onde temos, non un símbolo, senón moi especialmente na Eucaristía a súa mesma Persoa. E así o pasado chega ata o presente. E xa que se trata dunha Persoa, e non do seu recordo, celebrámolo: segue entre nós vivo hoxe. Xa San Agostiño advertira do perigo de esquecer este núcleo central da fe: «Este é o horrible e oculto veleno do voso erro, que pretendedes facer consistir a graza de Cristo no seu exemplo, e non no don da súa Persoa».
O Corpus Christi naceu na Idade Media co desexo de afirmar o realismo da Presenza de Xesús na Eucaristía e, deste xeito, defender a fe na súa divinidade. Foi así para toda a Igrexa, pero o foi seguramente de modo moi singular, e ata anterior, en Lugo. Pérdese na noite dos tempos o inicio dun culto especial á Eucaristía na nosa terra e na nosa Catedral. A Igrexa lucense confesaba deste xeito a súa fe na Persoa e na Presenza de Xesucristo, Aquel no que Deus mesmo visitounos, amounos e deu a vida para que todos poidamos tela en plenitude.
Por iso, se é importante para todos, máis o é para Lugo celebrar esta festa, porque é volver sobre o corazón da fe, sobre as propias raíces e sobre as formas nas que xeración tras xeración viviuse o cristianismo na Diocese e Cidade do Sacramento. Pero no Corpus non celebramos sen máis as nosas raíces ou tradicións. Non eliximos nós esta manifestación relixiosa entre outras moitas. Celebramos o que recibimos: a compañía sacramental dun Deus-con-nós. Facemos festa co mellor que temos e somos para dicir que na Eucaristía que adoramos e procesionamos está o máis precioso da nosa vida. Está todo.
Fagamos caso a Santa Teresa: «Non vos pido máis que o miredes». Miremos así o Corpus e celebrémolo en Lugo con esta especial conciencia. Todo cambiará, e tamén nós farémonos «especiais». Porque non é o mesmo vivir de recordos que vivir de algo que está sucedendo agora. Por iso da Eucaristía mana como unha fonte todo o ben e toda a caridade da Igrexa. Axoenllados ante a súa Persoa aprendemos a estar de pé no medio do mundo. Contemplando a súa Presenza facémonos nós testemuñas dun amor sen fronteiras como o que Deus nos manifestou no seu Fillo.
David Varela Vázquez
Reitor do Seminario de Lugo

Mírame aos ollos

Leva baixa a cabeza e elude mirar de fronte. Quere pasar desapercibida. Non desexaría estar alí. Ninguén o desexa. Ela chama a atención nese lugar porque o seu aspecto non responde aos cánones establecidos, eses que levamos arraigados demasiado dentro e cos que etiquetamos, querendo ou sen querer, aos demais. A poucos lles contou que lle pasou, esa confianza só a depositou en quen a gañou. En quen non xulga a súa situación, o seu aspecto, ou a ela mesma.
Os que agardan ao seu carón tampouco a miran. Algúns coñécense entre eles, outros son unicamente compañeiros de circunstancia. Cada un ten a súa propia historia. Agardan pacientes. Ata na desgraza é necesario gardar a vez. A cola vai avanzando lentamente. Só cando se abre a porta cesa o murmurio que acompaña a espera. Tralo limiar agardan que alguén por fin lles poña a ansiada tiriña que corte a hemorraxia do desalento. Que lles dea solución a esa cadea de despropósitos que nunca cesa.
Ela aínda non sabe como puido ocorrerlle isto. Pero o certo é que tampouco o sabe ninguén dos que están ao seu lado. Algúns nin sequera coñecen outra realidade, non saben e, quizais, tampouco chegarán a saber que significa ter unha oportunidade. Os seus berros de desesperación han ir aos poucos dando paso a simples queixumes, ata quedar apagados nese buraco escuro que o está tragando todo. Xa deixou de buscar culpables. Dá igual quen gañe na balanza da responsabilidade porque o pateo non enche a neveira ou paga o aluguer.
Chega a súa quenda. Séntese fráxil e triste. Desesperada e perdida. Ignorada e defraudada. Desexa que trala porta agarde a esperanza, transformada en solidariedade xenerosa que axude a erguerse e continuar. Ela e os que agardan alí necesítana. Pero, como eles, tamén a necesitamos os que ignoramos a nosa responsabilidade pero esixímola doutros, os que nos tragamos a dignidade dos nosos irmáns. Os que nos indignamos e criticamos pero non facemos nada. Os que lavamos a nosa conciencia con míseras migallas. Os que clamamos xustiza pero sen meternos no charco. Os que pensamos que a miseria só é unha situación económica. Os que nos esquecemos do Amor.
A porta da Caridade, da Fraternidade, está aberta para todos. É o único xeito posible de continuar adiante. Hai esperanza porque son moitos os que se decataron de que só arremangándose, mirando aos ollos ao irmán, traballando e soñando é posible construír algo mellor. Grazas a Deus son moitos os que van pola vida descalzos, porque saben que están pisando terra sagrada; a terra que pisan os que aquí son considerados os últimos pero alí son e serán os primeiros. A súa esperanza é realmente a nosa única esperanza.

María José Campo López-Barcia

Directora da Oficina de Prensa do Bispado de Lugo

Laicidade, laicismo e caridade política

Foto MarioAnte a festa do Corpus Christi que celebraremos o vindeiro sete de xuño, e con ela o Día da Caridade, pasadas as eleccións, quero ofrecer algún dato para a reflexión dende unha posición que considero de sentido común partindo do feito da liberdade relixiosa. En Lugo, a festa do Corpus, ten unha historia especial. De aí deriva tamén a Oitava, celebrada con gran solemnidade con motivo da Ofrenda de Galicia ao Santísimo Sacramento.

En varias ocasións escribín como os cidadáns de Lugo somos capaces de conxuga-la unión perfecta entre cidadanía e cristianía. Entre ser bo cidadán e bo cristián. Só dende estas claves se entende que Lugo poida ser considerada a Cidade do Sacramento. Sería triste que a antiga cidade de Augusto esquecese este nome tan cheo de bos recordos, de fermosas tradicións e de historia que a honra. Corpus e compromiso por unha sociedade máis xusta son inseparables. Os problemas fundamentais dos cidadáns teñen que ver, precisamente, coa xustiza social, coa solidariedade e coa caridade política. Caridade que se expresa no amor aos máis pobres e excluídos, na preocupación por erradica-lo paro, na xusta distribución dos bens e na relación fonda entre fe e compromiso social. A caridade política é unha dimensión esencial e decisiva no cristianismo. “Tiven fame e déstesme de comer”, recórdanolo Xesús na parábola do xuízo final. A relación entre fe e caridade e tan esencial que mutuamente se verifican.

Nas actuais circunstancias políticas non estaría mal que os nosos representantes electos se poñan de acordo nisto que é esencial. Por encima das siglas debe estar sempre o ben común. Precisamente, en maio de 1996 escribía, con certo carácter profético, o doutor e intelectual Domingo García Sabell, que a maioría da xente móvese e navega a favor de ideoloxías, esquemas e prexuízos. “De aí a variedade case que indescifrable de siglas, de colectivos mínimos, de obediencias estreitamente limitadas” (Cf. Tempo de lecer, Vigo 1998, páx., 25). Todo isto, indica e que uns e outros se atopan mergullados en esquemas. E, en efecto, todo esquema é unha operación redutora da vida e da creatividade existencial.

Por iso, quero invitar aos nosos políticos a que se poñan de acordo, que escoiten as intitucións que loitan dende tempos inmemorais pola xustiza, que colaboren con elas, que aparquen os prexuicios anticlericais e antieclesiais, que tomen conciencia do que é realmente unha sociedade laica. Laico, laicidade, ven do grego “laos” que significa pobo, sinónima de “demos”, da que deriva a nosa democracia. Unha sociedade laica é unha sociedade rexida polo pobo, e non por outros poderes. “Laicidade”, significa que un Estado laico é “lego” (non sagrado) en materias relixiosas, é dicir, que non sabe ou non toma postura ante elas, polo que non significa precisamente que é agnóstico, ou relixiosamente indiferente, ou ateo, ou confesional (isto xa serían tomas de posición). Polo tanto, o Estado non é nin pode, nin debe ser, “laicista”. Un Estado aconfesional é “prescindente” ante as cuestións últimas e ante os temas cosmovisionais. E dado que a relixión é cousa de cidadáns concretos, cunha dimensión pública positiva e inevitable, as autoridades políticas deben adoptar posturas de “prescindencia respetuosa”, promovendo os valores relixiosos, o que é xusto, transformado as estruturas que xeran pobreza, practicando a misericordia e proxectando unha economía inclusiva e compasiva fronte á corrupción e á idolatría do mercado. Quen non quere poñerse de acordo con estes mínimos éticos fundamentais?

Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

A %d blogueros les gusta esto: