Coresma

Cando comezou o ano creo que ningún eramos conscientes da revolución que ía supor o coronavirus para a nosa vida. Parecíanos algo afastado -no tempo e o espazo- e alleo ás nosas persoas.

Creo que vai ser unha ocasión de ouro para vivir a Coresma. Si, todo ten o seu punto positivo. Pasamos da queixa máis común do noso día a día -non teño tempo- a poder compartir quince días coas nosas familias, amigos, compañeiros ou con quen sexa que fagamos o confinamento. De súpeto vimos como o noso tempo detíñase e que aquilo máis esencial para nós podería ocupar todo o noso tempo. É, en definitiva, o que sucede na Coresma: Deus quere ser o protagonista do noso corazón neste tempo. Xa non pode haber queixas de que nos falta tempo! Podemos orar, ler o Evanxeo diario ou algunha lectura espiritual, rezar o rosario en familia (unha tradición tan común e preciosa no noso país hai unhas décadas), etc.

Priváronnos da comuñón! Pero creo que nos vai levar a valorala e a desexala, a descubrir o que significa que nas misións estean un mes sen celebrarlles a Misa e que privilexio temos nós de poder actualizar o memorial do Sacrificio do Señor. Aínda que xa non é algo tan afastado porque me sucede que eu vou a cada parroquia unha vez ao mes a celebrar a Misa, salvo na principal. Aprender a dar grazas pola Eucaristía e polos sacerdotes.

Pero a nós tamén nos doe celebrar a Misa “sós” (porque sós nunca estamos). Por iso rezamos por cada un de vós, polas vosas familias, polos enfermos, e damos grazas a Deus por todo o persoal sanitario, os transportistas, os que traballan en supermercados, restaurantes, gasolineiras, forzas e corpos de seguridade, e calquera outro tipo de servizo que hoxe se brinda ao noso país neste momento. E imos aproveitar todos os medios de comunicación social para transmitir online a Santa Misa ou unha adoración do Santísimo Sacramento.

E ai, a Semana Santa! Serviranos para unirnos máis á Paixón do Señor. Supoño que será en grao sumo estraño cando nos atopemos só os sacerdotes para celebrar os distintos oficios. Pero viviremos nós tamén o gozo de poder celebrar a Eucaristía, unirémonos ao sufrimento do Señor en Xetsemaní, deixarémonos tocar polo silencio do Calvario e con esperanza camiñaremos no medio da noite guiados pola Luz pascual, sabendo que a Resurrección de Cristo marcará o fin deste tempo.

Certamente paréceme que Deus quixo pór ante nós un símil moi fermoso. Do mesmo xeito que o tempo de Coresma está marcado pola penitencia, a oración e o xaxún que dispoñen o noso corazón para os Misterios da vida de Xesús que imos celebrar, así tamén a Pascua irrompe no medio da noite para encher as nosas vidas coa Luz que iluminará os nosos pasos e depositará no corazón a Paz que nace da Resurrección. Porque é a certeza da nosa vida: Cristo resucitou e vive por amor a nós. E deste xeito, pasaremos do confinamento que o coronavirus nos está ofrecendo, levándonos a vivir unha insospeitada penitencia, oración e xaxún, para que podamos logo estalar de gozo coa Pascua da Resurrección, onde Cristo dá luz ás nosas tristezas e convérteas en verdadeiras alegrías.

Ler máis

Ás veces a mellor definición das cousas é polas súas funcións ou os seus actos no momento actual, aínda que nas súas orixes tivesen outros obxectivos, como no caso da Coresma.

A Coresma nace como un tempo de preparación catequética para aqueles que recibirían o bautismo na gran noite da Vixilia Pascual. Falamos, por suposto, do bautismo de adultos.

Seguimos tirando do fío e preguntámonos por que a Pascua é o tempo máis axeitado para o bautismo de adultos en particular. A resposta é sinxela: no bautismo celebramos a incorporación á vida da Igrexa en Cristo porque pasamos da morte á vida. As tres veces que se derrama auga sobre a nosa cabeza é imaxe dos tres días que Xesús estivo no sepulcro antes de resucitar. Na Pascua anual celebramos solemnemente que Cristo resucitou, que pasou da morte á vida, e por iso é o tempo propicio para o bautismo de adultos.

Entón, como facemos co bautismo dos nenos? Hai que esperar á Pascua? Claro que non. Os nenos deben ser bautizados canto antes. Eles non teñen capacidade para facer actos de fe ou para decidir se queren ser, por iso bautízanse na fe da Igrexa. Agora que os nenos nacen case todos nos hospitais, non ten sentido atrasar máis do debido a chegada dun neno á súa casa, xunto á súa familia. De igual xeito, tampouco ten sentido atrasar a súa chegada á súa «outra casa» que é a Igrexa e a incorporación á familia parroquial, na que vai crecer na fe e o coñecemento de Xesucristo.

Outra cuestión é preguntarnos, entón que sentido ten a Coresma para os que xa estamos bautizados? A resposta é sinxela: renovar o noso bautismo na noite de Pascua coa renuncia ao pecado, a profesión da fe e a aspersión coa auga bautismal. É certo que estamos libres do pecado orixinal, pero non das súas consecuencias, que nos levan a pecar un día si e outro tamén. Por iso necesitamos renovar e actualizar este sacramento, non porque Deus se esquecese de nós, senón porque nós esquecémonos del con moita frecuencia.

Así que, en calquera caso, tanto nos que van ser bautizados como os que xa o estamos, a Coresma é para todos un tempo de preparación para celebrar a Pascua de Xesucristo e as consecuencias que ten para cada un: a nosa salvación.

A Igrexa ofrécenos tres pautas para esta preparación: xaxún, oración e esmola. Pero a forma de concretala e de levala a cabo depende de cada un. A austeridade e o sacrificio ao que se nos convida non é para amolarnos, é para liberarnos das nosas escravitudes que, moitas veces, están disfrazadas de liberdade.

Miguel Ángel Álvarez

Párroco da Fonsagrada

[Artículo en castellano]

Os dous termos soan case igual, pero o seu significado é antagónico. Coresma é someterse a unhas normas penitenciais ou contemplativas, en recoñecemento de non observar o prescrito, co fin de desagraviar á persoa ofendida e reconciliarnos con ela.

En corentena está quen non se recoñece culpable do incumprimento dos seus deberes, e agarda a que se aclare a súa responsabilidade.

A Coresma diferénciase do Advento, en que este é “un camiño cara á Pascua do Nadal”, mentres que o tempo coresmal é “un alto no camiño”, para comprobar se a nosa ruta conduce certeiramente á Pascua de Resurrección, ou temos que rectificar. E ao decatarnos de que en mil ocasións apartámonos do bo camiño, poñémonos penitencias en expiación do mal que non quereriamos facer.

O clima coresmal é de tristeza, semellante á do peregrino que ansía chegar ao santuario, e tárdalle alcanzar a meta. A situación de deserto non lles satisfai: alí todo é carencia. Nada do deserto satisfai as ansias do peregrino. Ansía outros valores. As tentacións de instalar a súa tenda no areal, teñen pouca forza para o camiñante. Busca outras metas e trata de nutrirse doutros manxares. As amarguras do deserto tráenlle á memoria o remorso das infidelidades pretéritas. E isto anímao a seguir camiñando cara a situacións novas. A culpa atafégalle, pero a esperanza anímao a proseguir no seu empeño, e as renuncias que lle impón o camiñar, considéraas pequenos sacrificios para alcanzar a terra prometida.

Na vida cristiá, o tempo de deserto non é tempo de castigo: é tempo de penitencia e, á vez, é tempo de graza. É un tempo de adestramento, que capacita ao peregrino para superar as dificultades que lle xurdirán no futuro. Tomemos exemplo do comportamento dos antigos pais do deserto, Moisés e Elías, que no tempo do exilio, lembraron constantemente aos israelitas que, se eran fieis ao Señor; arribarían á terra de promisión. E sobre todo tomemos exemplo de Xesucristo, que durante os corenta días que pasou no deserto, preparándose para o ministerio da súa vida pública, non descoidou o xaxún e a oración, para manter a súa proximidade ao Pai. Tamén a El acometérono as tentacións para que sucumbise no seu empeño mesiánico, pero non o venceron, porque se preparara concienzudamente co xaxún e a oración coresmais.

Fundamentalmente, a Coresma ten unha dimensión de conversión que implica arrepentimento polo mal feito, e outra dimensión de reconciliación, a volta á casa do Pai. Cando se cumpren estas dúas condicións, na casa do Pai hai festa como nunca a houbo, e hai desbordante alegría no corazón do fillo, o cal é acollido coma se non pasase nada, porque Deus perdoa e esquece xa que, posto a amar, ama para sempre.

Mons. Indalecio Gómez Varela

Cóengo S. I. Catedral Basílica de Lugo

[Artículo en castellano]

Aínda faltan oito días para o Mércores de Cinza, co que comeza a Coresma, pero necesitamos ir mentalizándonos para afrontar este tempo como o que é: unha oportunidade para a santidade.

Na próxima semana conflúen os tres “ces” que enunciaba no título.

O “Carnaval”, o Entroido, que, aínda que xa totalmente desvirtuado, tamén ten relación coa Coresma. Tanta que, como ben sabemos, a súa data vén determinada pola Pascua. E non só a data, tamén o seu sentido. O Entroido na súa orixe era unha festa que se facía antes de empezar un tempo penitencial e de austeridade como é a Coresma. Agora as cousas son distintas e do seu sentido orixinal só queda a data.

O Mércores de Cinza é o primeiro día da Coresma. O seu nome dio todo. Comezamos coa imposición da cinza sobre as nosas frontes coa invitación à conversión e co recordo daquilo que nos convertemos se alguén non pon remedio à nosa morte.

O termo Coresma tamén fala por si só, sobre todo despois de pasar polo Entroido e a Cinza. Corenta días para pór en orde a nosa persoa (corpo e alma) e para facer limpeza interior para ir collendo a forma de Xesucristo.

O significado destes tres “ces” témolo claro, mesmo antes desta breve explicación. O difícil é conseguir chegar á Pascua cun punto máis de santidade que ao comezo da Coresma. Non é doado, acumulamos moito «sobrepeso» (un servidor tamén no sentido real) e o camiño fáisenos pesado, pero non nos podemos angustiar nin lamentarnos da dificultade, pois o camiño non o facemos sós, acompáñanos Xesucristo.

Miguel Ángel Álvarez

Párroco da Fonsagrada

[Artigo orixinal]

Case coincidindo coa celebración da Coresma cristiá, no Reino Unido o goberno anuncia a creación dun Ministerio da Soidade. É dicir, fixeron da soidade, cuestión de Estado. As persoas máis fráxiles, segundo estudos recentes, os anciáns, nenos e novos, recoñecen sentirse sos. Esta soidade non buscada, non desexada, non elixida explícitamente, xera graves enfermidades e acaba destruíndo ás persoas. Os síntomas: problemas de inestabilidade psicolóxica, de afectividade, tristeza, depresión e, desgraciadamente, ao final do camiño, moitos casos acaban na falta de sentido da existencia e no suicidio. É o destino de moitas persoas que viven no mal chamado “Estado do benestar” capaz de xerar tanto malestar que, deixándose levar por un egoísmo xenético e destrutor, constrúe castelos na area. A construción de grandes edificios sociais ancorados no capital, tarde ou cedo, caen como a torre de Babel. As construcións que se fan sobre o orgullo, o endeusamento do poder e o esquecemento dos máis débiles e marxinados non poden subsistir.

Cando, noutro tempo Emilio José cantaba á soidade elixida, referíase a ela como “unha criatura primorosa que non sabe que é fermosa”. É verdade que hai un silencio sonoro e unha soidade habitada. Hai, aínda na nosa cultura, residuos de desexos de infinitude que buscan un tempo para a soidade, o silencio, a espiritualidade e a interioridade. Iso é precisamente o tempo que agora acabamos de inaugurar nas culturas cristiás: a Coresma. Estamos no tempo. Despois do entroido vén sempre a Coresma. Ela, co seu nome feminino refírese a unha historia moi antiga. Unha fermosa historia descrita fermosamente no Éxodo. Unha historia sempre actual, nosa propia historia, que en forma de canto á liberdade, recorda o paso do pobo de Israel, guiados por Moisés, da escravitude do poder dos Faraóns en Exipto, o paso do mar Vermello e o camiño polo deserto durante corenta anos cara á Terra Prometida. No deserto das tentacións, o pobo superou, entre outras, a gran tentación do orgullo e da idolatría. No deserto das tentacións, Xesús durante corenta días e corenta noites superou as probas típicas do ser humano rexeitando as ofertas pecaminosas do inimigo.

Benvenida sexa a Coresma coa súa chamada á conversión, ao sosego do deserto, á soidade habitada, ao silencio sonoro. Vivimos nun primeiro mundo altamente ruidoso, impermeable á espiritualidade, alérxico á austeridade e fácil para a exterioridade.

O teólogo Olegario G. de Cardedal, nunha recente obra sobre Xesucristo, subtitulada “Soidade e compañía”, afirma que: “é unha sorprendente lei da historia que quen máis soidade soportaron, máis compañía suscitaron; que quen máis penetraron na noite, máis souberon da luz do día; que quen máis silencio cultivaron, máis palabras vivas tiveron”. Por iso, os grandes pensadores afirmaron que, en certo xeito, o crecemento en humanidade é proporcional ao crecemento da interioridade. É que resulta moi difícil a solidariedade e a santidade, sen a soidade buscada no encontro persoal do Deus que nos amou primeiro e que nos ansía orantes. Deste xeito, o oculto preséntasenos como expresión do deixar facer a Deus. Velaiquí tres propostas propias da Coresma: A oración que nos abre á vontade de Deus, a esmola que nos abre á gratuidade e o xaxún que nos axuda a recoñecer a nosa verdadeira condición de esmoleiros.

J. Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese