En efecto, a palabra «historia» escríbese con «h» pero, o seu contido nútrese de acontecementos. Os acontecementos positivos enriquécena. Os negativos, deteriórana. Os niveis de comportamento humano son diversos: culturais uns, industriais outros; moitos sociais, e os máis éticos, que miran á moralidade do individuo… Todos eles son cotizables na avaliación da historia. A cultura eleva a competencia do home. A industria enriquece o nivel de vida das familias. O comportamento social favorece a convivencia veciñal. Todos estes valores contribúen á riqueza dun pobo, pero, postos a priorizar os niveis das distintas achegas, salta á vista que a primacía lle corresponde ao comportamento moral dos individuos.
A responsabilidade ética vénlle ao home pola súa condición social. As persoas somos seres sociais, e as nosas relacións van en tres direccións: Deus, os homes e o mundo. A Deus debémoslle o recoñecemento da súa soberanía absoluta e a aceptación da nosa adhesión á súa vontade. Aos homes debémoslles a valoración da súa dignidade, como supremo valor creado, e o respecto aos seus dereitos; e sobre o mundo, recoñecemos o noso señorío e as nosas responsabilidades.
Da nosa actitude ante estas 3 relacións, xorde o concepto do ben e do mal. Bo é o que se axusta á vontade de Deus, aos dereitos das persoas e ao respecto á natureza. Nunca é lícito facer o mal, nin sequera en función dun ben, posto que o fin non xustifica os medios. Poden darse circunstancias conflitivas, como o caso dunha causa con dous efectos: un bo e outro malo. Como proceder nestas situacións? Coidando, 1°, que a acción da que se segue dobre efecto sexa boa ou polo menos indiferente. 2°, que o efecto que se pretende sexa bo. Nunca se pode pretender facer algo malo, por boas que sexan as intencións, posto que o fin non xustifica os medios. 3°, que o efecto bo sígase antes ou polo menos, tan inmediatamente como o malo. E 4°, que exista un motivo suficientemente grave para permitir o efecto malo.
Neste e en todos os casos, a suprema norma de comportamento é a conciencia. Agora ben, a conciencia hai que formala doctrinalmente e capacitala operativamente, cultivando os bos costumes, das cales se integra a historia dos pobos.
A palabra «historia» escríbese con «h». A historia dos pobos constrúese co comportamento dos cidadáns.
Resumindo: «historia» palabra do dicionario, escríbese con «h». A historia dos pobos escríbese traendo á memoria os acontecementos das xeracións pasadas. A nós tócanos escribir a historia actual: fagámolo con «boa letra».
Indalecio Gómez Varela
Cóengo da Catedral de Lugo