Biblia

Recentemente, nun medio de comunicación social de alcance nacional, escoitei unha entrevista a un señor, ao que trataban de teólogo, e que criticaba e xustificaba á vez, a algúns dirixentes de Israel respecto ao actual conflito israelí-palestino, fundamentándose en textos bíblicos do Antigo Testamento. Este feito, unido á celebración do Domingo da Palabra de Deus (celebrado en toda a Igrexa o pasado 21 de xaneiro) e instituido polo Papa Francisco o trinta de setembro de 2019 a través da carta apostólica Aperuit illis, é o que me motivou a reflexión deste artigo. É necesario devolver a Biblia á sociedade e ao pobo crente. Devolvela non quere dicir que está ausente. O que realmente hai que devolver é a capacidade de comprendela, de saber lela e interpretala segundo os canons da eséxese e da boa hermenéutica.

A Biblia é o libro máis vendido da historia. Segundo datos actuais vendéronse xa máis de 3.900 millóns de copias en todo o mundo, o que a converte no libro máis vendido de todos os tempos. Probablemente xamais haberá un libro que supere á Biblia en vendas xa que os demais (Don Quijote ou Harry Potter, por exemplo) están a unha distancia practicamente inalcanzable.

O Concilio Vaticano II deu un gran impulso ao redescubrimento da Palabra de Deus coa Constitución Dogmática Dei Verbum. Naquelas páxinas que sempre merecen ser meditadas e vividas, emerxe con claridade a natureza da Sagrada Escritura, a súa transmisión de xeración en xeración, a súa inspiración divina que abrangue o Antigo e o Novo Testamento e a súa importancia para a vida da Igrexa. Segundo o Papa Francisco, a celebración do domingo da Palabra de Deus expresa un valor ecuménico, porque as Escrituras indican aos que se poñen en actitude de escoita, o camiño a seguir para chegar a unha auténtica e sólida unidade. E insiste: estas palabras conteñen grandes ensinos, por iso non poden ser soamente patrimonio dalgúns, e moito menos unha colección de libros para uns poucos privilexiados. A Biblia é o libro do pobo de Deus que ao escoitalo pasa da dispersión e da división á unidade. Este carácter de convocatoria da Santa Biblia e vínculo de comuñón da Igrexa católica o pobo experiméntao especialmente na Eucaristía. A homilía ten aquí unha función específica: contribuír a explicar o sentido dos textos proclamados. A comprensión e a interpretación desde a escoita atenta, pero tamén desde o estudo, son fundamentais. Comprender isto non é doado. A súa aprendizaxe supón polo menos cinco cursos de estudos de teoloxía xa que as materias relacionadas coa Biblia ocupan maioritariamente os Estudos Eclesiásticos.

Na Diocese de Lugo o Movemento Bíblico Diocesano adquiriu gran importancia grazas ao gran escriturista e especialista no tema J. Antonio González García, fundador do movemento bíblico, e ao Bispo Fr. José Gómez, gran impulsor das viaxes de estudos a Terra Santa. Por todo iso é importante preocuparnos por lela, comprendela correctamente e vivila sendo capaces de distinguir as concepcións condicionadas polo tempo das verdades sempre actuais e nunca perecedoiras. Así evitaremos a lectura salvaxe e interpretacións destrutivas froito da ignorancia ou do descoñecemento. Coñecer a Escritura é coñecer a Cristo e gustar en plenitude a alegría que brota da verdade.

J. Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

[Artículo en castellano]

 Na maioría das revistas de divulgación, incluídas tamén as do corazón, aconséllase ler, aproveitando o tempo de lecer do verán, e encómianse as grandes virtudes da lectura para unha boa formación e o crecemento persoal. Totalmente de acordo. Creo que ninguén dubida da importancia do hábito de ler pero tamén é certo que iso require un esforzo e é preciso recibir unha recompensa. Aínda que é verdade que se le para aprender e instruírse, para crecer e contrastar outras formas de pensar, para afirmar a propia personalidade e informarse, tamén é certo que ler axuda a pasar un bo intre, educa o pensamento, relaxa tensións e fomenta a meditación. Divulgouse a celebración dos 400 anos do Quixote e a conmemoración da morte do seu autor, Miguel de Cervantes Saavedra, o 23 de abril de 1616. Tamén de acordo.

 Pero chama a atención o pouco que se fala e escribe sobre “o Libro dos libros”, o primeiro dos libros, o Gran Libro. Por iso, creo que convén lembrar que, con motivo da exposición sobre a imprenta no Museo Británico (1962) publicouse un volume que leva por título: Libros que cambiaron o mundo (München, 1968). Os dous primeiros que se citan baixo o epígrafe: “No principio era a Palabra”, son a edición da Biblia en latín, impreso por Juan Gutenberg en Maguncia (1455), e a edición en alemán impresa por J. Mentelin en Estrasburgo (1566). Seguen logo as edicións da Biblia en Praga (1468) e a valenciana (1478).

 Desde a Igrexa Católica e desde a Teoloxía, a Biblia foi recuperada xa a comezos do século pasado e posta no lugar de honra que lle corresponde; foi estudada na Igrexa e en España, dun modo particular, como nunca o foi na súa historia anterior; o Concilio Vaticano II, favoreceu de modo eminente o seu coñecemento, lectura e difusión; a mesma Conferencia Episcopal Española, logo de 20 anos de traballo e investigación bíblica implicando aos mellores expertos, publicou a súa propia versión e edición (ano 2010) presentada no Palacio de Congresos da Castellana en Madrid na clausura dun excelente Congreso sobre a Palabra de Deus.

 Aínda que é verdade que o século XX trouxo o problema da Biblia (crítica bíblica, modernismo, liberalismo protestante), tamén o é que trouxo grandes solucións bíblicas, divulgándoa, dándoa a coñecer, creando sociedades bíblicas e movementos (en Lugo o Movemento Bíblico impulsado por J. Antonio González, contribuíu enormemente a estas tarefas divulgativas), e converténdose así para todos os cristiáns en fonte de vida e fundamento de unidade. A Biblia é hoxe, xunto coa Eucaristía, a que conforma a dobre mesa eclesial onde se parte e reparte a Palabra de Deus. As mesas do Pan e da Palabra encárnanse así na nosa propia historia, nas nosas terras, no noso ser e nas nosas intelixencias.

Co Concilio Vaticano II, quero invitar á lectura desta gran xoia da literatura universal, porque ela é “a alma da teoloxía” e fonte primordial do coñecemento de Cristo. Recentemente, o descubrimento dos papiros do Novo Testamento e dos manuscritos de Qumrán, reavivaron os estudos bíblicos e son un novo estímulo para a procura da verdade.

Mario Vázquez Carballo

Unha das catro constitucións aparecidas con motivo do Concilio Vaticano II foi Dei Verbum, da que temos un balance positivo. Impulsou os estudos e os métodos esexéticos. Desde unha concepción escolástica e fría da revelación, pasouse a unha concepción dialogal da revelación como encontro de Deus cos seus fillos a través de Cristo Xesús; desde unha visión esquemática de inspiración pasouse a afirmar con rotundidade que os autores sagrados eran tamén, noutra orde, verdadeiros autores que usaban as súas facultades e talentos; desde a defensa belixerante da historicidade dos Evanxeos pasouse a unha comprensión dos Evanxeos como escritos nacidos da predicación e da tradición. Desde unha visión recelosa da Biblia reservada para expertos, o Concilio afirmou con decisión que a Palabra divina era o centro da vida da Igrexa e a alma da Teoloxía, recomendando sen reservas o seu coñecemento, estudo e vivencia.

Ler máis