Ofrenda do Antigo Reino de Galicia

A Galicia actual atópase hoxe na Catedral lucense ante o Señor Sacramentado. Autoridades e pobo cristián danse a man para continuar e celebrar a festa máis identificativa do ser desta terra.

A Ofrenda ao Santísimo Sacramento é o presente do onte da tradición. 350 anos abonan a renovación do compromiso legado polos nosos antergos e lémbrannos a obrigación actual de propagar e fomentar este acto e a consecuente identidade galega ligada á Eucaristía.

En Eucaristía solemne, bispos galegos, autoridades das 7 provincias de Galicia até 1837, asociacións eucarísticas e o pobo cristián de Lugo, próstranse ante o noso Altar Maior para renovar o voto que fixo, en 1669, a Galicia daquela. Igual que o sol é a fonte natural de toda enerxía, o Santísimo Sacramento é a fonte sobrenatural de toda graza e bendición para a Galicia de hoxe.

O domingo da Oitava do Corpus Lucense, é o Corpus de toda Galicia. E aos crentes de Lugo, representando aos galegos, tócanos corresponder e agradecer a predilección de ser a comunidade que ten como honra e escudo a Hostia e o Cáliz. Responder á historia e á fe é contribuír a que siga viva a mellor cultura en Lugo e Galicia. Por iso, todos, estamos obrigados a que esta efeméride sexa unha gran celebración da cidade e conte coa colaboración e apoio de todas as institucións locais e así facer realidade, como declarou un político lucense sobre outra festa recente na nosa cidade, o seu “firme compromiso da difusión e posta en valor da nosa cultura, a historia e o patrimonio, tanto material como inmaterial”. Tamén, pois, para este patrimonio fecundo, a Ofrenda ao Santísimo Sacramento, reivindicamos apoio e colaboración.

Porque esta festa centenaria da vida galega pode converterse, por desgraza, en algo minoritario e sen apenas relevancia. En algo oficial, frío espiritualmente, afastado do vivir cidadán, estéril para a fe. “Se desaparecese esta xornada e a súa procesión, ninguén a estrañaría” doíase un comentarista días atrás. Sen compartir este pesimismo, creo que a advertencia é real. E a reflexión suscitada moi inquietante. A sociedade actual vive tan afastada dos feitos verdadeiramente substanciais e relixiosos, mesmo dos máis significativos para a propia sociedade, que o seu único marco de referencia e celebración son os acontecementos políticos e deportivos actuais e as festas promotoras de distracción e beneficios económicos.

A festividade da Ofrenda e a defensa da súa actualidade quizais sexa nadar contra corrente. Pero igual que o salmón na súa carreira río arriba para dar novas vidas, os crentes, especialmente os lucenses, primeiros depositarios desta tradición, teremos que superar a apatía de moitos para dar vida, calor e solemnidade a este día.

Orgullosos celebremos a festa eucarística galega. Mostremos o que de verdade amamos. Correspondendo a quen se dedica en exclusiva, desde a presenza eucarística, a amar e bendicir a Lugo e a toda Galicia.

Daniel García

Párroco de San Lourenzo de Albeiros

[Artículo en castellano]

A cidade de Lugo, se por algo se caracteriza, ademais do seu profundo espírito traballador, é pola magnitude da celebración das súas festividades. Proba diso é a secular tradición das festas do patrón da cidade, San Froilán, que outubro tras outubro, reúnen a xente de toda España para gozalas. O século XXI non fixo senón referendar esta verdade, cun Arde Lucus que todos os meses de xuño atrae a miles de turistas desexosos de compartir ese espírito festivo, tan propio dos lucenses.

A chegada masiva de xente de fóra da cidade para celebrar festas ten, xunto coas de San Froilán, o seu punto de partida nas festas do Corpus Christi e, máis concretamente, o domingo posterior á festividade do Corpus, coa celebración da Ofrenda do Reino de Galicia ao Santísimo Sacramento (sempre exposto na Capela Maior da Basílica de Lugo).

Un repaso aos principais festexos acontecidos ese día, ao longo do primeiro terzo do século XX, permítenos revivir esas primeiras exhibicións de avións, como a celebrada o domingo da Ofrenda, un 18 de xuño de 1911, na zona de Montirón, ante máis de 15.000 persoas, que foron testemuñas dun breve voo, de pouco máis dun minuto, que terminou co piloto, Benito Loygorri, estrelándose nos campos de centeo das aforas de Lugo, aínda que afortunadamente saíu con vida.

A Ofrenda do Reino de Galicia ao Santísimo Sacramento engloba, como poucas cerimonias, un carácter relixioso e civil. Este feito tivo os seus inicios o 1 de marzo de 1669, cando os sete representantes das capitais do Reino de Galicia, incluíron a condición da cerimonia, dentro do donativo de 30.000 ducados, para colocar catro luces máis diante do Santísimo. Ese domingo posterior ao Corpus foi, e segue sendo, un día onde a música alagaba as rúas, con bandas como a de Isabel a Católica, Municipal de Lugo ou Municipal de Ribadeo en 1914, ou a de Infantaría de Mariña, en 1912, ano no que os fogos artificiais asombraron aos lucenses co uso dunha traca de máis de 500 metros, ou 25 tipos distintos de pirotecnia, que precederon os fastuosos bailes que se celebraban ese domingo da Ofrenda, no salón do Casino, a partir das 11 da noite.

Na década dos anos vinte, Lugo foi testemuña de chegadas masivas de xente o domingo da Ofrenda. En 1923, a cidade engalanouse para recibir a miles de peregrinos chegados de Santiago de Compostela, Ferrol ou Betanzos. A chamada realizada polo sacerdote Alfredo Lorenzo López, callou tamén na provincia lucense, onde vilas como Sarria enviaron “máis de seiscentas persoas, que viñeron en tren especial e advertíase a presenza de moitas señoras das máis distinguidas daquela vila”. En 1924, os miles de peregrinos que chegaban a Lugo, son lembrados desfilando polas rúas cantando o Himno do Santo Cristo de Limpias, acompañados en todo momento por bandas municipais e orquestras de toda Galicia.

O vindeiro 30 de xuño a nosa cidade será testemuña, na súa Catedral, do 350 aniversario dunha cerimonia dun solemne carácter devocional cara ao Santísimo Sacramento, tan propio da identidade cristiá da Diocese de Lugo, pero que tamén engloba ao resto da cidade, como o demostran os festexos antes citados, e a interminable choiva de flores que acompaña, ano tras ano, a procesión posterior á Ofrenda polas milenarias rúas de Lugo, a Cidade do Sacramento.

Marcos G. Calles Lombao

Doutorando en Historia da Arte na U.S.C.

[Artículo en castellano]

O domingo da oitava de Corpus, a cidade de Lugo volve vestirse de gala para celebrar e renovar a Ofrenda ao Santísimo na nosa Catedral. Este ano o Delegado Rexio do Antigo Reino de Galicia foi o Alcalde do Excmo. Concello de Betanzos, e respondeulle o Arcebispo de Santiago de Compostela.

Dende o día primeiro de marzo de 1669 no que a Xunta do Reino de Galicia, en A Coruña, outorgou escritura favorable á petición do Ilmo. Cabido da Basílica lucense, coa finalidade de conseguir axudas para incrementar o alumeado no Altar Maior, onde está permanentemente exposto o Santísimo dende tempos inmemoriais, dende entón, nunca se interrumpiu tan significativa tradición. Nin as turbulencias político-sociais, económicas e incluso relixiosas, propias dos tempos de antes e de agora, foron capaces de acalar as solemnes celebracións eucarísticas coas invocacións dos oferentes e as respostas dos bispos respectivos. Tanto as invocacións como as respostas son hoxe unha fonte de riqueza histórica, literaria e espiritual. D. José Molejón, cóengo organista emérito da Catedral, contribuiu a esta rica memoria facendo a recompilación, ata o ano 2000, nun tomo editado polo Excmo. Concello de Lugo.

A conciencia da centralidade da Eucaristía e da presenza real de Cristo nas especies eucarísticas permanece clara na Diocese lucense e na nosa cidade. Cada ano celébrase con máis resplandor o Corpus. Recuperáronse, con gran participación, os tradicionais concursos de poesía e fotografía eucarística e patrimonial. Os concertos internacionais de órgano son a ledicia de moitos lucenses que enchen sempre o lugar da actuación. Os cursos de música contan cun alumnado fiel e desexoso de aprender a loar a Deus a través da cultura musical. O Centro Eucarístico Lucense, fundado cando comezou o episcopado do actual Bispo, estase a implantar con enteireza e contribuíndo a incrementar o estudo do apaixoante mundo eucarístico e patrimonial. Como moi ben afirma o Bispo Alfonso Carrasco, nunha recente publicación bilingüe baixo o título Fe Eucarística, pax. 45, (Lugo, 1918), “o noso orgullo foi profesar aquí con firmeza este miserio da fe, ser a Diocese e a Cidade do Sacramento”.

Poetas de Lugo fixeron e fan memoria destes acontecementos relevantes. Velaquí algúns fragmentos para unha feliz memoria histórica. O Licenciado Molina, malagueño, cóengo de Mondoñedo no século XVI, citado entre os ananos ilustres de España nun poema titulado “Descripción del Reino de Galicia” escribía: “E nesta cidade tampouco non calo estar descuberto na igrexa maior o sacramento sen máis cobertor, que noutras igrexas non podo atopalo. A causa e segredo, querendo acadalo, de estar así posto tan gran sacramento, algunhas se din, mais o meu sentimento é que o mellor é decote adoralo” (Cf. Darío Xohán Cabana, Poetas de Lugo, 43, Lugo, 2007).

Valentín Lamas Carvajal, invítanos cuns versos do poema “De riola por Galicia” a volver a Lugo e visitar ao Santísimo:

“Vamos a Lugo, vamos alá,

ala que xa!

Pobo en Galicia tan relembrado,

a Xesucristo sacramentado

decote mostra na Catedral;

iste é o recordo dunha vitoria,

cantan os cregos himnos de groria,

brilan as luces no santo altar”.

José Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese

Froito dun san optimismo dicimos moitas veces que “non hai mal que por ben non veña”. Si, é así. Moitas veces aquilo que é malo ata pode traer algo bo.
Todo isto pola peculiar Ofrenda do Antigo Reino de Galicia ao Santísimo Sacramento que se celebrou en Lugo o domingo pasado. Como moitos sabedes, este ano tocáballe ao Concello de Santiago facer a Ofrenda en nome das sete antigas provincias do Reino de Galicia (Santiago, A Coruña, Betanzos, Mondoñedo, Lugo, Ourense e Tui). Pero o seu novo alcalde, apelando a unha mala concepción da laicidade das institucións públicas, rexeitou presentar a Ofrenda.
Debemos respectar a fe ou a ausencia dela de cada persoa e, polo mesmo, entendo que non ten ningún sentido que un ateo se poña a simular unha oración ante quen non existe para el. Por iso, ao meu xuízo, neste caso concreto, o ideal é que o alcalde de Santiago delegase a presentación da Ofrenda nalguén da súa Corporación que profesase a fe católica.
A parte boa de todo isto, onde está?. Grazas á polémica creada, moitos lucenses e galegos tivemos ocasión de lembrar a importancia das nosas tradicións e redescubrir o valor da fe e da Eucaristía. Quizais estabamos algo adormecidos e esta revolución serviu para espertarnos.
Unha campaña nas redes sociais e internet, sen precedentes na Diocese de Lugo, axudounos a ver a importancia de estar unidos tamén para estas cousas.
Á marxe das polémicas, os últimos 15 días foron moi intensos na vida eclesial da cidade. O Corpus, as múltiples actividades do Centro Eucarístico Lucense, a Oitava do Corpus e a mencionada Ofrenda de Galicia. Dúas semanas de graza que o Señor regalounos para a reflexión, a oración, a música, a teoloxía, a liturxia, a poesía, a fotografía, en definitiva, para honrar a Cristo-Eucaristía que na Catedral de Lugo recibe culto dun modo singular desde tempo inmemorial.

Miguel Ángel Álvarez