Cando alguén preguntou a Kazantzakis, escritor e filósofo na Grecia de mediados do século XX, por que razón admiraba e amaba tanto a San Francisco, respondeu: «ámoo porque a súa alma, a forza de amor, venceu á realidade -o que os homes privados de ás chaman «a realidade»- : a fame, o frío, a enfermidade, o desprezo, a inxustiza, a fealdade, e logrou transformala nun soño alborozado, tanxible, máis verdadeiro que a mesma verdade.
San Francisco atopara o segredo que os alquimistas da Idade Media buscaron en balde: o segredo para transformar o metal máis vil en ouro puro.
Para San Francisco, a «pedra filosofal» non era algo inaccesible, fóra do alcance do home; para atopala non era necesario quebrantar as leis naturais: a pedra filosofal era o seu propio corazón. Así, por este milagre de alquimia mística, é como el someteu á realidade, liberado ao home da fatalidade e transformado nel toda carne en espírito. San Francisco é, ao meu ver, o gran xeneral que leva ás tropas humanas á vitoria máis absoluta.»
Hai, entón, como se desprende do santo de Asís, segundo as palabras do grego, unha realidade efémera, a dos «privados de ás», e outra eterna, a dos que viven nese soño máis verdadeiro que a mesma verdade. É aí, no mundo destes últimos, onde un descobre que a verdade encerra o seu perigo. Non un perigo que radique na verdade mesma, senón na súa manifestación.
En ocasións atopámonos con persoas ás que a paixón fanática pola verdade lévaas polo escuro camiño da antipatía, descarnándoa e mentíndoa por odios, rancores, teimas, hostilidades… É doado vernos convencidos de manifestar e transmitir verdade cando, en rigor, o único que conseguimos é facer presente a un «ídolo morto» dela mesma. Como advertía Dietrich Bonhoeffer ao falar do cinismo, «con pretensión de dicir a verdade en todas partes, en todo tempo e a calquera persoa do mesmo xeito, non fai senón manifestar un ídolo morto da verdade».
A verdade, se é «de verdade», nace, vive e reprodúcese no amor. Por isto, utilizada -a verdade- como arma de combate, produce tantos ou máis mortos que unha espada ben afiada: sen amor e imposta, cheira a morto.
Quizais é bo momento para abrir as portas do noso corazón e conseguir que o xeo inquisidor que conxela as nosas almas desfágase e convértase nunha auga limpa que claree a nosa mirada. Daquela, recoñeceremos que moito do que se cambalea na nosa vida podería subsistir felizmente nun espírito de comuñón.
San Francisco, en palabras de Kazantzakis, lograra transformar a realidade nun soño alborozado, tanxible e verdadeiro. Como el, poderiamos nós atopar «o segredo para transformar o metal máis vil» das nosas vidas en ouro puro e levar á tropa de nosa propia historia humana á vitoria máis absoluta, a da verdade viva, levada con amor.
Marcos Torres
Sacerdote