San Xosé María Díaz Sanjurjo

Galicia sempre foi terra de sabios e de santos. Querería consignalos a todos nestas breves liñas, pero a limitación de espazo só me permite lembrar a uns poucos, tendo que silenciar a outros moitos.

Na rica haxiografía da nosa terra figuran os nomes do ourensán Sebastián de Aparicio, que desenvolveu o seu labor misioneiro en terras americanas. O, tamén ourensán, Francisco Blanco, misioneiro en Filipinas e Xapón. Pedro Vázquez, dominico, natural de Verín, que despois de penoso cativerio no cárcere, morreu queimado en Sacobata. Juan de Buenaventura, natural de Tui, misioneiro no Xapón, que preferiu ser queimado vivo, antes que claudicar da súa fe cristiá. Juan Jacobo Fernández, que partiu para Terra Santa, e en Damasco sufriu o martirio a mans dos turcos. Juan Vivero, apóstolo no Perú. O lucense Teodoro Quirós e Frei Jerónimo de Ulloa, coruñés, misioneiro exemplar en terras de Cabagán e Tuburao. E o betanceiro, Pedro de Santa María de Ullos, que percorreu os inmensos territorios de América e África

A historia dinos que Galicia foi sempre terra de sabios, de Apóstolos e de mártires. Con todo, os investigadores galegos, xustamente reiterativos no recordo das figuras eminentes da ciencia, da arte e mesmo do deporte, con frecuencia silencian os nomes dos nosos heroes ao servizo do Evanxeo. Este é o noso pecado. Pecado contra a historia, se descoñecemos os nomes de quen o deron todo en favor dos máis necesitados. E pecado contra a xerarquía de valores, se infravaloramos o heroísmo dos que propagaron os valores prioritarios do ser humano, máis aló das nosas fronteiras.

Cando por todos os medios procúrase promocionar outros valores da terra e dar a coñecer a outros fillos ilustres dos nosos pobos, é inexplicable que deixemos caer no esquecemento a personaxes tan eminentes como o noso san José Mª Díaz Sanjurjo, cuxa festa celebramos hoxe 20 de xullo. Da súa universalidade fálannos os 20.000 quilómetros que separan o seu berce da súa tumba: Lugo e Vietnam. Naceu en Sta. Eulalia de Suegos, unha parroquia rural da nosa Diocese, o 25 de outubro de 1818 e foi bautizado ao día seguinte na igrexa do seu pobo. Aos 10 anos comezou os seus estudos na pasantía de don Manuel José Domínguez, profesor do Seminario e destacado latinista. No curso 1.831-32, ingresou no Seminario Conciliar, onde cursou os estudos de filosofía, de cuxa disciplina tivo como profesor, entre outros, ao P. García Gil, que máis tarde sería Arcebispo de Zaragoza, e Cardeal da Santa Igrexa.

Lugo tivo moitos fillos ilustres; entre eles, san José Mª Díaz Sanjurjo brilla con luz propia pola súa virtude e ciencia: Doutor en ambos os dereitos, autor dun tratado de Dereito Natural, Profesor Universitario en Manila, Misioneiro do Tonquin (hoxe Vietnam), Bispo de Platea aos 30 anos e mártir de Cristo aos 38. É un lucense que o deixou todo para darse completamente a todos. Este mozo lucense amaba a súa terra, amaba á súa familia, presentábaselle un futuro esperanzador: podería triunfar na vida, pero contemplou o panorama idolátrico do extremo Oriente e díxose: que lles pasará aos habitantes do Vietnam, se eu mantéñome na miña patria? E tomou a decisión de ir a vivir con eles, disposto a morrer por eles. E todo ocorreu así: conviviu algún tempo con aquelas xentes; deulles o mellor de si mesmo, abríndolles camiños de esperanza temporal e eterna… e aos 38 anos de idade, o seu sangue martirial fecundó evanxélicamente as terras vietnamitas, pedíndolle ao Señor que aquelas xentes nunca esquecesen os ensinos que lles transmitira con tanto ardor como testemuña do Evanxeo.

Así foi o noso santo: ben merece o noso aprecio e a nosa estima. Pois procuremos imitalo, xa que no ceo aínda quedan moitas prazas libres.

Indalecio Gómez Varela

Cóengo da Catedral de Lugo

[Artículo en castellano]

Cando un nota a faltar a alguén a psiqué humana fai reconstruccións arbitrarias e lóxicas. E é capaz de asociar lugares, situacións, palabras a esa persoa que xa non está. Ese rememorar crea na propia persoa un estado de felicidade asociado a seguridade que o fan ditoso por un intre. Hai uns días un viaxeiro que estivo en Vietnam contábame como nas comunidades de Tun-Kin, onde deu a vida polos seus ideais San José María de Suegos, no século Díaz Sanjurjo, debecían por ter algo tanxible deste bo home. O certo é que as persoas de ben deixan marca nos que lle están cerca e nos que o coñecen verdadeiramente. O mesmo que aqueles aguerridos pescadores de Galilea que conviviron durante tres tempadas e outros homes de ben ó que ti, lector, eres capaz de poñerlle unha faciana. Demóstrase moitas veces que é necesario afianzar a nosa vida sobre o exemplo brindado gratuitamente por estas persoas e ás veces por debilidade necesitamos visitar eses lugares comúns ou mesmo tocar a súa presencia diseminada polo ar ou concentrada nalgún obxeto seu. É algo común a calquera, independentemente do seu credo. Os cristiáns veneramos desta maneira as reliquias que nos remiten a esas persoas de ben que compartiron unha historia marcada polo ideal do nazareno. Por iso no ano 1891, despois de moitas xestións, chegaba ó convento dominico de Ocaña a cabeza de Díaz Sanjurjo, bispo que morrera martirizado o 20 de xullo do ano 1857.

A cabeza era o único resto que fora recuperado do río despois da súa decapitación e nese ano volvía ó convento onde el se preparara para as misións no continente asiático e ata o ano 1936 era o único resto tanxible que nos quedaba del. Cóntanos a crónica da época da gran procesión que se organizou en Ocaña, provincia de Toledo, para a súa recepción. Entre outros atopábase o bispo de Lugo, frei Gregorio María Aguirre, que foi quen presidiu a celebración de recepción da reliquia. Era o 28 de setembro de 1891. A fe das persoas que participaron na celebración seguro que se viu fortalecida polo ambiente festivo e de esperanza pero tamén a fe daquela irmanciña dos pobres, que encamada, administrada dos últimos sacramentos, rezando con devoción ó venerado Díaz Sanjurjo viu as forzas recuperadas e xa estivo pronta para volver á vida cotiá, da mesma maneira contada a fazaña coma a curación da sogra de Pedro.

Non son as reliquias senón a fe depositada polas xentes as que fan que se obre o milagro. A fe que temos nas persoas son  capaces de transformarnos e sobre todo nas persoas de ben. Seguro que houbo máis milagres feitos por intercesión de Díaz Sanjurjo pero do que si estamos seguros é que afincándonos en homes de ben seremos capaces de transformar o mundo e mesmo vencer a incertidume na que estamos inmersos, provocada pola covid-19.

Que San Xosé María, a quen recordamos no mes misioneiro, nos ensine a vencer estas grandes batallas, pequenas co pasar dos anos.

Óscar González Murado

Director do Arquivo Diocesano

Celebrar os anos que cumprimos sempre é unha sinal de que aínda vivimos… E ás veces ter quen se lembre dun é un feito importante, sinal dun afecto singular pola persoa. Pois este ano, concretamente o 25 de outubro, cumpríronse 200 anos do nacemento de José María Díaz Sanjurjo, dominico, natural de Santa Eulalia de Suegos, no concello de Pol, antiga xurisdición de Lea. A singularidade non está en que fose relixioso, en sentido literal, senón en que viviu a paixón polo Evanxeo ata o extremo de morrer por el, é dicir, deixando esnaquizar a súa vida por ser coherente coa fe en Xesús resucitado ou como di o canto sendo trigo do mesmo sementador triturado no muiño da vida transformado polo amor en Eucaristía. Na infancia un pensaba en gañar máis entusiastas co Evanxeo e adultamente – que non é o mesmo que dunha maneira madura- un vai deixando vellas ansias polo camiño e sen querer vaise acomodando apostando por conservar o que hai. Pero é a forza que trasmiten os santos –aqueles que desde Deus se converten en valedores e intercesores nosos- a que ás veces nos axuda a sacalas forzas necesarias para proseguir no monótono sucederse dos días e dos anos camiñando ó lado e ás veces diante do rabaño encomendado. Mirar cara á vida de Díaz Sanjurjo permítenos meditar no enrarecido clima no que viviu unha parte da súa vida que lle animou a descubrir a chamada da misión. Con Díaz Sanjurjo situámonos na época que comprende a desamortización de Mendizábal (1835) e a supresión das ordes relixiosas exceptuando aquelas que tiñan o fin máis inmediato nas misións. No caso de San José María esta misión materializouse marchando a Tonking, actual Vietnam, sendo dominico, pasando por Ocaña e as illas Filipinas.  A chispa parece que se produce pola súa relación cos dominicos en Lugo, destacando entre eles Pedro Teijeiro ou o futuro cardeal e arcebispo de Zaragoza, Manuel García Gil, que será tamén párroco de Montecubeiro, xa exclaustrado. Pero non era moito máis próspera a vida en Vietnam: adaptarse a unha lingua diferente, expresar os contidos da fe noutro idioma e adaptarse a uns costumes diferentes, facerse valer nunha cultura diferente. E por riba levar un compoñente cultural novo que viña a cambiar desde os alicerces ó individuo e á sociedade, tolerado nun principio e máis adiante visto o Evanxeo como unha provocación e converténdoo en obxeto a extirpar atacando ós estranxeiros cristiáns, en definitiva, ós líderes, ós bispos. Foron compañeiros de aventuras o asturiano Melchor García Sampedro e andando no tempo Valentín de Berriochoa, todos eles asasinados por odium fidei e todos fundamento da fe católica en Vietnam. En Lugo a súa figura e exemplo pasa desapercibida polo feito de que a súa vida se desenrolou noutras terras e por ser dominico e ser esta orde quen inicia os procesos de beatificación e canonización, aínda que das dúas veces se fixera eco dese feito. Na diocese de Lugo contamos con outros santos do tempos modernos que aínda non chegaron á gloria da canonización, é dicir, a proclamación da súa santidade e a autorización do seu culto na Igrexa universal. Polo tanto el é o único santo de Lugo dos tempos modernos. Están en proceso de canonización o bispo de Lugo Manuel Basulto Jiménez e de beatificación Francisco Carballo García, natural de Chantada. Esperamos que esta celebración do centenario nos axude a acercarnos a Deus a través deste santo con quen compartimos xeografía e sangue e tamén nos entren ganas de coñecer máis a súa figura.

Óscar González Murado

Sacerdote e historiador

Sospeito que máis dun criticará esta especificación que fago da figura de san Xosé Mª Díaz Sanjurjo, en termos só correctamente aplicables a produtos da terra e do traballo dos homes.

A estimación dun produto vén avalada polo lugar da súa procedencia e pola calidade da man de obra que intervén na súa elaboración, de aí a denominación de orixe con que se etiquetan certos artigos de consumo.

A santidade non é produto do campo nin tampouco da industria humana, senón froito da graza de Deus. Con todo, moito ten que ver na santificación do home a achega dos humanos e a contorna ambiental en que estes se moven. Isto lévame a pensar que non debe ser un despropósito de vulto dicir de san Xosé de Suegos que é un santo con denominación de orixe.

Á súa santificación contribuíron grandemente a responsabilidade dos seus pais, os cales inculcaron aos seus fillos as virtudes que eles vivían, o  ambiente cristián do seu tempo e a coidada      formación espiritual que recibiu no noso Seminario de Lugo.

Por todo isto, non considero fóra de lugar o que estou a dicir. Sexa como sexa, acepto a crítica negativa que se me poida facer, se a expresión “un santo con denominación de orixe” contribúe a que os lucenses valoremos un pouco     máis a egrexia figura de san Xosé Mª Díaz Sanjurjo, ilustre fillo de Lugo, insigne polas súas virtudes e polo seu saber.

Cando por todos os medios procúranse promocionar outros valores da terra e dar a coñecer a outros fillos ilustres da nosa terra, é inexplicable que deixemos caer no esquecemento a persoas tan eminentes como o noso santo.

Lugo tivo moitos fillos ilustres. Non cito a ningún, para que non se me poida esquecer algún, pero entre eles, san Xosé Mª Díaz Sanjurjo brilla con luz propia pola súa ciencia e virtude: doutor en ambos os Dereitos, autor dun tratado de Dereito Natural, sacerdote dominico, misioneiro do Tonkín (hoxe Vietnam), bispo de Platea aos 30 anos e… mártir de Cristo aos 38. É un lucense que o deixou todo para darse totalmente a todos. Ben merece, coa nosa admiración, o noso aprecio e nosa estima, tamén o noso recoñecemento.

Xunto a san Xosé Mª, figuran tamén na lista de santos lucenses: san Capitón, primeiro bispo de Lugo; san Froilán e a súa nai, santa Froila, fillos da nosa cidade; san Rosendo, bispo de Mondoñedo, san Inocencio de Foz…

Á vista destes nomes, cabe afirmar, plaxiando o dito castelán, que se Ávila é “terra de cantos e de sabios”, Lugo o é “de nabos e de santos”. Os nabos de Lugo son os mellores do mundo e os santos lucenses o son coa santidade dos mellores fillos da Igrexa. Pero, ollo! que a lista non está pechada.

Mons. Indalecio Gómez Varela