traballo

Prioridade do traballo. Carta pastoral no Día de San Xosé Obreiro

Celebramos este ano o día 1 de maio, día de S. Xosé Obreiro e Día internacional dos traballadores, nunhas circunstancias extraordinarias debidas á pandemia provocada polo virus Covíd-19, que fixeron resaltar ante os nosos ollos moi evidentemente o significado mesmo do traballo.

O confinamento xeral paralizou a actividade da maior parte da nosa sociedade. Con esta ocasión, fíxose moi visible a necesidade de integrar na nosa existencia as novas tecnoloxías, simbolizadas polo teletrabajjo, cos seus riscos tamén de relativizacíón dos espazos da vida privada e familiar. Pero, sobre todo, puidemos apreciar a importancia inmensa do traballo, por exemplo de todo o persoal do mundo sanitario, dos servizos de limpeza, das forzas da orde, de quen fan posible a industria e a distribución agroalimentarias, o transporte, as telecomunicacións, o xornalismo, sen esquecer as tarefas políticas ou legais, etc.

Durante este tempo puidemos contemplar o espectáculo impresionante do traballo de tantos e percibir o ben que procura á sociedade; máis aínda, a súa imbricación íntima coa vida, a do propio traballador, a da súa familia e a de todos. Fáisenos patente así que non é posible minusvalorar o significado do traballo. De ningunha maneira é reducible a produto mercantil, a obxecto de compra e venda no mercado ou a cifra estatística. O traballo é unha expresión elemental do noso existir como persoa, é constitutivo do noso ser social.

Pero neste tempo de confinamento vemos tamén o risco inmenso que corre o traballo no noso país, ao paralizarse boa parte da vida económica.

Temos que pór todos os medios para soster ás persoas que nestas circunstancias están sen traballo, así como a subsistencia das súas familias. Pero iso é sempre só unha solución momentánea e incomparable co verdadeiramente bo para a persoa e a sociedade: o traballo.

Hoxe é unha urxencia primeira responder con axilidade ás necesidades en que se atopa quen perdeu os ingresos necesarios para vivir, que non poderían esperar moitas semanas por unha resposta. Pero igualmente os maiores esforzos serán poucos, para facer posible que o traballo se retome, volva ocupar o seu posto central na vida persoal, familiar e social.

O significado do traballo para a construción da persoa e do ben común -o seu valor moral-, é tan elevado, que ha de recoñecérselle por todos unha verdadeira prioridade nestas circunstancias que vivimos. Non deben prevalecer agora outras consideracións, a utilización desta dramática situación persoal e social para lograr outras finalidades socio-políticas.

Os esforzos, os sacrificios, os recursos da nosa sociedade deben porse ao servizo de restaurar a dinámica do traballo, como un ben esencial -e, por iso, un dereito- para a liberdade e a vida de todos.

A Doutrina social da Igrexa ensinou con claridade a vinculación intrínseca do traballo coa dignidade, coa realización da persoa, coa súa asunción de responsabilidades familiares e sociais, coa súa cooperación cos demais na consecución do ben común. E insistiu, por tanto, no concepto de “traballo digno”; é dicír, da dignidade que deben ter as condicións do traballo para corresponder ao ser persoa do traballador, responsable de si, da súa familia e tamén da sociedade.

Nestas circunstancias, paréceme que a atención debe dirixirse ao máis fundamental, que pode estar posto en cuestión, ao ben primeiro que é o traballo mesmo, que corre o risco de destrución para tantísímas persoas, pondo en graves dificultades a súa existencia e a da nosa sociedade.

O traballo fixo posible a herdanza recibida dos nosos pais, das xeracións precedentes: a nosa educación mesma, o coidado da nosa saúde, a construción das nosas casas, os negocios familiares e as empresas grandes crecidas grazas á obra de moitos, as estruturas xurídicas, políticas ou a seguridade de que gozamos, etc.

É o tesouro do traballo humano, como percibimos con especial claridade nas circunstancias que vivimos, nunca reducible ás soas cifras que o miden ou a puro movemento financeiro.

A prioridade do traballo non é sen máis a do diñeiro, nin a dos sós intereses individualistas; correspóndese co ben do conxunto da nosa sociedade. Por iso, a dignidade peculiar do traballo significará ao mesmo tíempo non manipular nunca as necesidades do pobre, non aproveitar para abusos e inxustizas; e non abandonar tampouco a quen non ten traballo, a quen non pode soster a súa casa e a súa vida. O traballo é fonte de solidariedade, é quen fai posibles as diversas formas de asistencia da sociedade a quen o necesita.

Que as circunstancias tristes que vivimos, que a perda ás veces de seres queridos, axúdenos a apreciar de novo o que verdadeiramente importa na vida, entre o que se atopa tamén, sen ningunha dúbida, o significado do traballo. Nel pode expresarse ben o mellor da persoa humana, que será tamén así, traballando, imaxe do Deus que é amor; pois como o Señor dixo: o meu Pai até agora segue traballando, e eu tamén traballo (cf. Xn 5, 17).

Alfonso,

bispo de Lugo

[Texto en castellano]

1 de maio, festa de San Xosé e Día internacional dos traballadores

As entidades promotoras da iniciativa Igrexa polo Traballo Decente (Fundación Juan Soñador, Cáritas, Confer, Irmandade Obreira de Acción Católica, Xustiza e Paz, Mocidade Estudante Católica, Mocidade Obreira Católica) priorizan dinámicas de sensibilización, visibilización e denuncia sobre o traballo humano, central na sociedade e esencial na vida de millóns de persoas.

Un eixo de intervención está orientado á celebración da festa de san Xosé Obreiro e Día Internacional dos traballadores, o 1º de maio.

Publícase un manifesto que mostra unha realidade moitas veces silenciada como é o traballo escasamente valorado de traballadores que a pesar das súas condicións laborais débiles e precarias, son esenciais para o coidado da vida. Ademais incorpora unha serie de reclamacións para dar resposta a esta crise socioeconómica.

[Ver manifesto]

A diferenza doutros anos, a convocatoria deste Primeiro de Maio terá un carácter extraordinario, por motivos de confinamento e distanciamento social necesario neste tempo, pero esta situación non suporá permanecer inmóbiles, senón que haberá:

  • Oración. [Guión litúrxico]
  • Colocación en xanelas ou balcóns de carteis co lema “Aplauso polo Traballo Decente”. As fotos que se fagan poden facerse chegar a empleolugo@caritas.es.
  • Cacerolada o venres 1 de maio ás 12h.

Día da clase obreira galega

Desde a IOAC-HOAC de Galicia sumámonos ás convocatorias efectuadas en torno ao 10 de marzo de 2020, recoñecido como Día da clase obreira galega, e que se celebra especialmente ante a urxente necesidade de poñer fin á lacra da precariedade laboral que caracteriza o actual sistema de relacións laborais e que lesiona os dereitos das persoas traballadoras e das súas familias.

A indecente precariedade do traballo está a afectar duramente á mocidade afundida nunha pobreza crónica que lles imposibilita un proxecto de vida; a familias cuxas necesidades básicas quedan sen asegurar ou sen cubrir, como son o teito, luz, comida, roupa ou medicamentos; e a persoas maiores que sofren unha vellez sen calidade por mor dunhas pensións indignas. Trátase de situacións provocadas por un sistema capitalista inxusto que sitúa o traballo, non como fonte de vida e dignidade, senón como recurso ao servizo imperioso do capital á conta da precariedade latente das persoas traballadoras e da exclusión de todos aos que o papa Francisco define como “descartados”.

Afirmamos que o traballo é esencial para a vida das persoas porque axuda a construír a nosa humanidade. A través del potenciamos, desenvolvemos e expandimos as nosas capacidades e calidades. É necesario repensar o sentido do traballo, da economía e da empresa, devaluadas na nosa sociedade. Para iso temos que esixir a políticos, gobernantes e poderes económicos uns dereitos que son básicos para a construción dunha sociedade cuxo sentido e función sirvan ao ben común.

Como se indica no Informe FOESSA 2019 para Galicia, o 41,6% da poboación galega atópase nunha situación precaria e conta cunha alta taxa de vulnerabilidade social. Case un de cada cinco galegos –470.000 persoas— se atopa en situación de exclusión social. O 9,1% da poboación –245.858 persoas– está nunha situación de exclusión moderada e o 8,4% –226.946 persoas– en exclusión severa.

A desigualdade no mercado de traballo está a impoñer o discurso de que o éxito final reside na consideración do emprego como un privilexio e non como un dereito. A precariedade laboral converteuse xa nunha forma de vida estrutural na nosa sociedade. Iso reflíctese en que a taxa de traballadores pobres é do 12,2 %, e que do total da poboación excluída, 4 de cada 10 está a traballar, o cal rompe a idea de que un posto de traballo e un salario saca ás persoas das situacións de exclusión.

Ante esta realidade de desigualdade e exclusión que afecta, tamén no Estado español, a millóns de traballadores e traballadoras, desde a IOAC-HOAC de Galicia lembramos que «a política económica debe estar ao servizo do traballo digno. É imprescindible a colaboración de todos, especialmente de empresarios, sindicatos e políticos, para xerar ese emprego digno e estable, e contribuír con el ao desenvolvemento das persoas e da sociedade. É unha destacada forma de caridade e xustiza social» (Conferencia Episcopal Española, Igrexa, servidora dos pobres, 32).

Como Igrexa, que quere ser boa noticia no noso mundo, facémonos presentes e posicionámonos en contra daquelas situacións que atentan contra a dignidade das persoas

Desde estas constatacións, reclamamos:

■ Que se sitúe á persoa no centro da vida política, das relacións laborais e do traballo, a fin de abordar a indecente precariedade que descarta a millóns de persoas ao acceso “a un traballo decente e non de calquera modo”, en palabras do papa Francisco, e de facilitar o diálogo social entre os gobernos e as organizacións de traballadores e traballadoras, empresariado e axentes sociais.

■ Que se faga efectivo por parte dos poderes públicos o dereito a un traballo digno para todas as persoas, xa que o traballo é expresión da propia dignidade.

■ Que se recoñeza social e xuridicamente o traballo de coidados. Para iso necesitamos unha formulación nova de políticas sociais, de xénero e educativas que facilite unha prestación dos coidados compartida por homes e mulleres, e que posibilite unha igualdade real de oportunidades no lugar de traballo.

■ Afirmamos que o traballo é para a vida, polo que se ten que producir nunhas condicións laborais que garantan a integridade física e psíquica da persoa, e que garantan a súa protección social. Por iso reclamamos: Nin unha persoa morta máis por accidente de traballo.

Como xesto profético, neste Día da clase obreira galega convidamos ás distintas comunidades cristiás a celebrar a Eucaristía en acción de grazas polo don do traballo humano e como signo de solidariedade con quen sofre a deshumanización do traballo.

Convidamos, igualmente, a participar naquelas actividades que convoquen as organizacións sindicais para esixir un traballo decente acorde coa dignidade de toda persoa e de todas as persoas, lembrando a celebración do Día da clase obreira galega.

… E que os obreiros mortos no campo de honra do traballo e a loita descansen en paz.

Comunicado da Hermandad Obrera de Acción Católica (HOAC)


A HOAC rexeita que o dereito á saúde das persoas traballadoras sexa subordinado á primacía da rendibilidade

Para este movemento de traballadores da Acción Católica especializada, o fallo do Alto Tribunal é inxusto e está na lóxica de considerar ao ser humano «como un ben de consumo, que se pode usar e logo tirar», como denuncia o papa Francisco.

A Hermandad Obrera de Acción Católica (HOAC) considera que a sentenza do Pleno do Tribunal Constitucional, que permite o despedimento por causas obxectivas se hai faltas de asistencia xustificadas pero intermitentes, sitúa ás persoas traballadoras ante un maior sometemento nas condicións de traballo, e así outorga aínda unha maior prioridade ao criterio económico.

Para a HOAC, esta sentenza é claramente un retroceso ao traballo “libre, creativo, participativo e solidario” (Evangelii gaudium, 192) onde o ser humano expresa e acrecenta a dignidade da súa vida. Desta forma o traballo convértese nun lugar de opresión, determinado polas leis e normas establecidas para que as condicións laborais dos traballadores e as traballadoras se sometan ao criterio de rendibilidade, onde o que importa é a ganancia. Na orixe da sentenza está o redactado da reforma laboral do ano 2012 ao artigo 52. d do Estatuto dos Traballadores, que endureceu as condicións laborais ao suprimir a referencia ao volume de inasistencias total do persoal no centro de traballo. Desta forma, ademais da indefensión que provoca, culpabiliza á persoa por enfermar e ter «faltas de asistencia ao traballo, aínda xustificadas pero intermitentes, que alcancen o 20% das xornadas hábiles en dous meses consecutivos…» motivando así o seu despedimento obxectivo.

A HOAC considera, desde unha visión antropolóxica cristiá, inxusto este fallo, cando ademais sabemos que polas actuais condicións laborais que teñen principalmente os mozos e as mulleres, maioritariamente precarias, se converte nun motivo máis para relativizar a esixencia dun traballo decente.

Ao mesmo tempo, a HOAC realiza un chamamento ao próximo Goberno de España para que abra procesos que promovan transformar e alcanzar unhas relacións laborais que permitan un traballo digno e, con iso, un modelo de desenvolvemento máis inclusivo, sustentable e solidario.

Francisco Porcar fala da dignidade do traballo e do traballo digno

O luns 7 de outubro ás 19 h o salón de actos do Vello Cárcere, Lugo, acolle unha charla coloquio na que Francisco Porcar Rebollar (da Irmandade Obreira de Acción Católica – HOAC) falará do traballo decente desde a Doutrina Social da Igrexa. Transcríbese a continuación a entrevista a Francisco Porcar emitida no programa radiofónico “”El Espejo de la Iglesia en Lugo”.

– A expresión “traballo digno” soa ben pero a realidade non vai por aí

– Desgraciadamente, a realidade que construímos é moi distinta. Hoxe non se recoñece a dignidade do traballo e cada vez son máis persoas cunhas condicións de emprego son máis indignos. E hai persoas que traballan en ámbitos que non son considerados como emprego e que teñen moi pouca valoración, moi pouco recoñecemento social. Por iso a importancia de expoñer a cuestión da dignidade do traballo e crear condicións de traballo dignas para todas as persoas. É unha prioridade humana e cristiá, como insiste tanto o Papa Francisco.

– Por que a Igrexa se preocupa destes temas?

– Para a Igrexa, se hai algo fundamental é a dignidade das persoas, e que todos deben poder vivir segundo esa dignidade. E o traballo, na reflexión da DSI e de calquera persoa humanista, é un elemento decisivo para que se realice esa dignidade da persoa. Nós temos un concepto de traballo como actividade que se paga, pero o traballo é moito máis que iso: traballo é toda actividade que desenvolven as persoas para responder ás nosas necesidades, para construír a vida social. Traballando desenvolvemos as capacidades que temos, podemos servir aos demais e contribuír a crear un mundo máis humano. O traballo é decisivo para poder crecer a nivel persoal e poder construírse a sociedade. Como iso está moi relacionado coa dignidade do ser humano, a Igrexa dálle bastante importancia. Porque traballar en condicións indignas é un dos mecanismos fundamentais que provoca que haxa fraudes na nosa sociedade.

– De quen depende cambiar o modelo de sociedade? Do goberno, dos traballadores, dos empresarios?

– Depende de todos. En primeiro lugar, as persoas debemos recoñecer a dignidade que ten o noso traballo, e o importante que é para realizar a nosa humanidade e para construír unha sociedade máis xusta. Pero loxicamente, non só depende das persoas a nivel individual; depende de que nos organicemos para xerar condicións dignas de emprego, para que se recoñezan socialmente  os traballos que non son emprego. En fin, para construír unha sociedade.na que todo o mundo teña a oportunidade de achegar as súas capacidades aos demais. Tamén depende de todo tipo de organización sociais, das institucións políticas. Hoxe a vida política dá importancia a outros temas e non ao traballo digno. As institucións políticas deben cambiar os seus comportamentos para que sexa posible ese recoñecemento da dignidade do traballo e que todos os traballos se realicen en condicións dignas. 

– Temos unha estrutura que aguantaría unha posible nova crise?

– Creo que non, porque o problema non está tanto na crise como no feito que teñamos construído un modelo social que permanentemente pon en crise as posibilidades de vida de moitísimas familias. Cada vez é máis frecuente que persoas con emprego non teñan ingresos abondo para acceder a bens básicos para unha vida digna, E iso converteuse en algo estrutural. O modelo necesita grandes cambios. Cando volva haber dificultades económicas, volverá a pasar o que sucedido hai moi poucos anos:  quen viva precariamente, sufrirá moitísimo máis as consecuencias dos problemas  económicos. O actual modelo económico fai moi difícil a vida digna das persoas. Coa lóxica económica que temos hoxe non é posible responder ás necesidades das persoas, das familias e da sociedade

– Que podemos facer nós na medida en que poidamos?

– A xente normal e corrente pode facer moitas cousas. Vou mencionar tres: 1) cambiar a mentalidade sobre a forma de entender o traballo, que é algo moito máis que un medio para obter uns ingresos. 2) impliquémonos en reivindicacións que son fundamentais ante as institucións públicas para mellorar as condicións de emprego. Por exemplo, reivindicar unha lexislación laboral que estea construída desde os dereitos e necesidades das persoas que traballan e non desde a lóxica de incrementar sempre o beneficio. 3) Promover e apoiar iniciativas doutras formas de traballar e vivir: ir construíndo na vida cotiá experiencias de solidariedade, de fraternidade, empresas que valoren as persoas que traballan nelas. Son moi importantes as prácticas de consumo e aforro, que se orienten no apoio a esas iniciativas de solidariedade. Non debemos agardar todo das institucións públicas, na sociedade temos que ir construíndo formas distintas de vivir, de traballar xuntos. Para cambiar a realidade, situémonos a carón das familias que sofren máis o desemprego e a precariedade laboral. É decisivo camiñar xuntos coa xente, combater a soidade na que están moitas familias. Isto que pode parecer unha tontería, é algo fundamental, pois teremos unha sociedade máis humana, na medida en que compartamos a vida con quen peor o pasa. Sen isto, todo o demais non vai servir de moito.

A %d blogueros les gusta esto: