A definición de enfermidade varía segundo a quen lle preguntemos. Aínda admitindo todos que a maioría das veces empregamos o término “enfermidade” para referirnos ao mal funcionamento dun ou varios órganos do corpo humano, non nos dirá o mesmo un médico, un teólogo, un sociólogo ou un político. Xa que non só enferman os corpos senón que tamén enferman as mentes, as sociedades, as institucións… Tamén hai unha concepción bíblica-teolóxica da enfermidade. Son numerosos os textos bíblicos nos que se fala da enfermidade como algo asimilado ao pecado. Basta recordar as veces que Xesucristo tras curar a un enfermo dicíalle que non pecase máis.
Nas ladaíñas do Santo Rosario tamén aclamamos a María como “Saúde dos Enfermos”. Ela é a que nos leva cara a Xesucristo. El é o verdadeiro médico das nosas almas que un día curará todos os nosos males, incluída a morte, para que teñamos unha vida con saúde eterna.
A medicina salvífica de Xesucristo non pasaba desapercibida para os seus contemporáneos. Abonda con ver o Evanxeo do próximo domingo, onde a multitude o arremuiñaba para poder tocalo e impregnarse da súa graza salvadora e vivificadora. Esta escena que describe o evanxelista San Marcos (5, 21-43) non dista moito da que, D.m, poderei ver a próxima semana no Santuario de Lourdes. Miles de persoas que buscan achegarse a Xesucristo poñendo como intercesora á súa Nai, a Inmaculada, que se apareceu a Bernardita nesta gruta aos pés dos Pireneos franceses. Moitos buscarán o milagre da curación dunha enfermidade do corpo, pero todos buscaremos o poder tocar ao que é a Saúde definitiva das nosas vidas, conscientes de que a saúde é algo moito máis profundo que a saúde física. Para iso compartirei uns días de retiro e descanso con outras moitas persoas coas mesmas inquietudes. De Lugo, como sempre, un grupo numeroso de máis de 600 persoas peregrinaremos como pobres esmoleiros que necesitamos a saúde da fe.
O pasado xoves 18 de xuño dábase a coñecer para o mundo, a nova Encíclica do Papa Francisco. Invito, desde estas páxinas, a unha primeira lectura, coa convicción de que realmente vale a pena. É evidente, que a Igrexa, chamada a construír un mundo mellor a través da civilización e da cultura que emana do Evanxeo, non pode afastarse do gran obxectivo que a Encíclica propón: unha ecoloxía integral. Pódese afirmar que este é o paradigma que articula toda a Encíclica entrelazando as relacións fundamentais da persoa: con Deus, consigo mesmo, cos demais seres humanos e coa creación.
Estamos pois, ante un documento de gran valor universal, escrito para as persoas de boa vontade (católicos, membros doutras relixións, e cidadáns en xeral) que levan no seu corazón a ilusión por deixar no universo, pegadas de verdade, de ben e de beleza.
A Encíclica toma o seu nome do Cántico das creaturas de San Francisco de Asís que loa ao seu Señor desde a fonda experiencia de fe no Creador (“O Evanxeo da Creación”, capítulo II). Desde esta experiencia, recórdasenos que a terra, a nosa casa común, “é tamén como unha irmá coa que compartimos a existencia, e como unha nai fermosa que nos acolle entre os seus brazos”. Nós mesmos somos terra (Xn 2, 7); o noso propio corpo está formado por elementos do planeta, o seu aire dános alento e a súa auga vivifícanos e restáuranos.
Unha mirada observadora da realidade leva ao Papa Francisco a poder afirmar, con dor, que a terra está maltratada e saqueada e os seus xemidos únense aos de todos os pobres e abandonados do mundo. Unha afirmación común dos teólogos da liberación é que se a terra morre, morremos todos. O Papa asume esta tese. Por iso, é esencial aprender a coidar con agarimo á Nai (A Gaia, en expresión de J. Lovelok) a partir dunha radical conversión ecolóxica, asumindo a urxencia e a fermosura do desafío que se nos presenta ante o coidado da casa común.
Infinidade de temas para a reflexión e para a conversión ofrécensenos aquí dun xeito sinxelo e profundo: O que lle está pasando á nosa casa (a auga, a perda da biodiversidade, o deterioro da calidade de vida, a inequidade planetaria…). No cap. II, ao que xa fixen referencia, ofrécesenos a luz da fe desde a perspectiva ecolóxica, a sabedoría dos relatos bíblicos, a harmonía de todo o creado, a necesidade da comuñón universal que brota do misterio de Deus como misterio de comuñón, etc. Ofrécense, ademais, liñas de orientación e acción, así como unha proposta educativa desde a espiritualidade ecolóxica.
Apostar por outro estilo de vida, vivir desde o silencio e a vida contemplativa transformando a realidade con sentido, e orar, si, xa que a Encíclica péchase co texto de dúas fermosas pregarias, unha para compartir con outros crentes e outra específicamente cristiá. Unha nova ocasión para o diálogo e o crecemento persoal e comunitario. Laudato si.
Froito dun san optimismo dicimos moitas veces que “non hai mal que por ben non veña”. Si, é así. Moitas veces aquilo que é malo ata pode traer algo bo.
Todo isto pola peculiar Ofrenda do Antigo Reino de Galicia ao Santísimo Sacramento que se celebrou en Lugo o domingo pasado. Como moitos sabedes, este ano tocáballe ao Concello de Santiago facer a Ofrenda en nome das sete antigas provincias do Reino de Galicia (Santiago, A Coruña, Betanzos, Mondoñedo, Lugo, Ourense e Tui). Pero o seu novo alcalde, apelando a unha mala concepción da laicidade das institucións públicas, rexeitou presentar a Ofrenda.
Debemos respectar a fe ou a ausencia dela de cada persoa e, polo mesmo, entendo que non ten ningún sentido que un ateo se poña a simular unha oración ante quen non existe para el. Por iso, ao meu xuízo, neste caso concreto, o ideal é que o alcalde de Santiago delegase a presentación da Ofrenda nalguén da súa Corporación que profesase a fe católica.
A parte boa de todo isto, onde está?. Grazas á polémica creada, moitos lucenses e galegos tivemos ocasión de lembrar a importancia das nosas tradicións e redescubrir o valor da fe e da Eucaristía. Quizais estabamos algo adormecidos e esta revolución serviu para espertarnos.
Unha campaña nas redes sociais e internet, sen precedentes na Diocese de Lugo, axudounos a ver a importancia de estar unidos tamén para estas cousas.
Á marxe das polémicas, os últimos 15 días foron moi intensos na vida eclesial da cidade. O Corpus, as múltiples actividades do Centro Eucarístico Lucense, a Oitava do Corpus e a mencionada Ofrenda de Galicia. Dúas semanas de graza que o Señor regalounos para a reflexión, a oración, a música, a teoloxía, a liturxia, a poesía, a fotografía, en definitiva, para honrar a Cristo-Eucaristía que na Catedral de Lugo recibe culto dun modo singular desde tempo inmemorial.
Podemos imaxinarnos a Xesús percorrendo os pobos e cidades; contemplando os campos, descansando a beira do mar de Tiberiades, camiñando cos seus amigos ou subindo á montaña, para pasar a noite en oración. Sobre todo podémolo imaxinar “contemplando”. Na súa mente e no seu corazón, debuxaríanse tantas situacións da súa contorna, do seu ambiente, dos seus paisanos, do seu traballo…
Vería aquela figueira que se resistía a dar froito, aínda que era moi fecunda en follas…
Os viñedos cargados de acios en sazón…
O sementador que madruga para esparexer a mans cheas, o mellor da súa semente…
O xornaleiro que contrata obreiros para a súa leira, a distintas horas do día…
Aquel personaxe que, baixando de Xerusalén a Xericó, é asaltado polos ladróns
Con agarimo e tenrura pensaría naquel fillo menor, que pide ao seu pai a parte da súa herdanza, para vivir lonxe del, pero… libre?.
En fin, todas aquelas situacións, que vivían os seus paisanos día a día. Apiñábanse nel: a vida do seu pobo, as preocupacións cotiás, a cultura do seu tempo, a enfermidade, a morte, os leprosos exiliados, os paralíticos. Interiorizaba as situacións con detalle, con agarimo, con tenrura. A contemplación enchía os seus ollos daquela realidade e os seus beizos expresábana con relatos saídos do corazón. As PARÁBOLAS. Saían dos seus labios de forma sinxela, entendíanas ata os máis pequenos. As súas PARÁBOLAS, chegaban ás multitudes, aos grupos pequenos, ao seu grupo de amigos, ao leproso, ao paralítico, a todos.
As PARÁBOLAS de Xesús, son relatos sinxelos, extraídos da realidade do seu tempo: relatos sinxelos que provocan preguntas profundas. Lembramos algunhas daquelas preguntas:
Pero non é este o fillo do carpinteiro?
Quen é este que ata perdoa os pecados?
De onde lle vén tanta sabedoría?
Como se atreve a curar en sábado?
Por que come con publicanos e pecadores?
Pero os seus relatos, as súas parábolas eran cribles. E é que a parábola non é máis que unha sinxela metáfora agradable aos oídos, que esperta gran interese en quen a escoita. As parábolas de Xesús eran creíbles. Porque a credibilidade dun relato, non reside no mesmo relato, senón en quen o proclama. Xesús era crible. A súa vida, era crible. Xesús de Nazaret, falaba, como “quen ten autoridade”…
Xesús é A PARABOLA DO PAI: “Eu non vin a este mundo para facer a miña vontade, senón a vontade do que me enviou…o meu Pai”
2. Os CONSAGRADOS. COMUNIDADES PARÁBOLA
A todos nós, relixiosos, relixiosas, consagrados, as parábolas de Xesús, encántannos, escoitámolas con gusto, comentámolas, reflexionamos, facemos con elas, a lectio divina, pero suscitáronnos preguntas como estas:
Como andas ti, consagrado, consagrada, nisto de SER PARÁBOLA, para os demais?
A nosa vida, a nosa experiencia de Deus, é unha parábola, para os que nos rodean?
A vida dos consagrados, é unha parábola como a vida de Xesús?
As nosas comunidades, son unha parábola crible? Suscita preguntas, interróganos?
Os que se achegan ás nosas comunidades, perciben a nosa vida como unha parábola de hoxe?
Moitas parábolas de Xesús, comezan coa frase: O reino dos ceos parécese… Quero facer mención daquela que empezou dicindo: O reino dos ceos, parécese a un tesouro escondido nun campo (Mat. 13. 44-46). Esta parábola, pode provocar en nós relixiosos, relixiosas, polo menos unha sinxela reflexión: O noso tesouro, o tesouro da nosa vocación de consagrados:
Sacámolo á luz para que brille máis, para que a xente o vexao, o toqueo, o palpe? actualizámolo, con palabras e xestos, na linguaxe de hoxe, para que sexa unha parábola crible? A vida consagrada, é unha experiencia de impacto. Que as nosas comunidades, sexan hoxe, parábola lexible, para que, quen nos vexa, quede impactado.
3. COMUNIDADES PROFECÍA
Se pensamos nos profetas do Antigo Testamento, descubrimos que a súa principal característica é a escoita da palabra que vén de Deus. Esta escoita, obriga, compromete ao profeta de tal xeito, que ten que transmitir a mensaxe, con frecuencia moi a pesar seu. O profeta, é o voceiro de Deus. O profeta, non improvisa, non copia, non repite. O PROFETA, ESCOITA. Esta escoita da palabra oída, conleva necesariamente, a proclamación da mesma, que sempre busca unha acción transformadora da historia, da vida, do grupo, da persoa. O testemuño profético é comunicar, transmitir, como por ósmose, a experiencia de Deus.
E os profetas de hoxe?
Moitos lembraredes a canción de fai moitos anos, que na voz de R. Cantalapiedra, empezaba preguntando Onde están os profetas?
Profundando un pouco na figura do profeta. Un profeta é aquel que experimenta a Deus tan próximo, que lle pode rumorear ao oído, non lle fai falta berrar. É aquel ou aquela, que sempre ten os ollos fixos naquel que lle fala. É como o criado fiel, que está atento ás mans do seu señor, para interpretar o menor xesto e servirlle naquilo que lle pide. Ser profeta, é descubrir a Deus no hoxe, escoitalo, recoller a súa mensaxe e transmitila.
A vida relixiosa, a vida consagrada, ten vocación de PROFECÍA que a impulsa a transmitir e testemuñar a presenza de Deus na Historia con maiúsculas e na historia de cada persoa.
Todos os nosos fundadores, foron profetas no seu tempo. Comunicáronnos a súa profunda experiencia de Deus. Eles viviron, pasaron. Nós vivimos, seguimos. Seremos capaces de continuar a Profecía? Hai profetas na túa comunidade, na miña comunidade, en todas as nosas comunidades? Que profecía queremos transmitir hoxe? Onde están hoxe os profetas?
É certo: Ser profeta hoxe, ten as súas dificultades, tamén as tiveron os profetas doutros tempos. Recordades ao Profeta Elías? Estaba escondido na súa cova, con medo, con dúbidas, con soño, pero a brisa convocouno á Vida, a saír da súa cova, a deixar os seus medos, para sentir na súa cara, a luz cegadora de Deus que pasaba. E Deus segue pasando, Deus pasa sempre. Desde aquela brisa de Pentecoste que soprou como un vento recio, xa nada é igual. Todo cambiou.
Ser profeta hoxe, é sementar camiños de esperanza, nunha sociedade, que a perdeu. As nosas comunidades, están convocadas a ser PROFECÍA. O carácter profético da nosa forma de vida, é un xeito de participar na función profética de Cristo. Estamos chamados a ser profetas, non cunha voz persoal, e individual, senón desde a vida das nosas comunidades, das nosas congregacións, desde toda a VIDA CONSAGRADA.
Seremos profetas en sintonía con Xesús de Nazaret, se como El, somos capaces de anunciar coa nosa vida, que: os cegos de hoxe, ven. Os paralíticos de hoxe, poden deixar as súas muletas. Os excluídos nos extramuros, son acollidos. As mulleres, son tidas en conta. Os mortos na fe e na esperanza, recobran a vida. Aos pobres anúnciaselles un tempo de graza para sempre.
Quen di que non podemos ser os PROFETAS DE HOXE?
Consuelo Martínez García. Salesiana. Filla de María Auxiliadora
Pois si, é todo un misterio para moitos galegos e galegas, como se amosou estes días, o feito da Ofrenda do Reino da Galiza. Non mentirei, incluso para min unha muller que leva á Galiza da cabeza, no corazón e o que é máis importante, que a “ceiva” pola lingua, foi toda unha sorpresa cando recen chegada a Lugo me atopei de fronte cuns símbolos, os das armas desta terra asociados xa á memoria colectiva deste país, e cun acto tan singular de afirmación nacional e, tamén, de afirmación eucarística.
O certo é que eu non son unha experta no tema, quen me coñece sabe que eu investigo sobre o código do símbolo, sobre a imaxe e o que hai detrás dela nos “colosos” e nas pequenas igrexas esquecidas do Románico galego; mais, o feito diferencial atopado na Catedral de Lugo, a memoria colectiva deste meu pobo e a singular Ofrenda identitaria, leváronme por curiosidade e por realidade afondar nunha parte da nosa historia.
O feito en si, a Ofrenda ao Santísimo Sacramento na Catedral de Lugo, comeza en 1669 nun momento no que a Catedral achábase na miseria económica, cousa que foi o leave motive na historia desta casa. Chamada a ofrenda dos “1.500 ducados”, esta imitaba a que por parte do Estado se levaba a cabo aos pes da imaxe de Santiago en Compostela, e ámbalas dúas supuñan unha axuda ao culto dos altares maiores destas catedrais. Mais en Lugo fundamentouse coma un acto de identidade propia.
O cáliz, símbolo do banquete eucarístico e fonte de vida e saber, aparece por primeira vez como emblema das armas do Reino no manuscrito inglés de Segar’s Roll, copilado cara 1282. Para uns derivado das antigas lendas e para outros pura invención ou ocasión, ao coincidir fonéticamente Galyce–Calice e presentarse como un símbolo dun reino sen armas, para min –unha medievalista- é canto máis que unha casualidade a elección de dito símbolo nun momento no que o Espírito Xacobeo chegaba aos confíns da Europa medieval. Dita elección, feita por un inglés, ben puido deberse ao ambiente que se respiraba na Europa do século XIII, no que a Presenza Real de Cristo na Eucaristía, sentir continuado da seo lucense e simbolizado no copo, estaba a ser negada por cátaros e valdenses.
Así é como o símbolo da “Magna celebratione divinitatis ibidem divinitus inspirata”, expresión empregada pola raiña Urraca en 1107, e sobre o que “… nocturnis ac diurnis temporibus ministeria celebrant divina” en Lugo, como indican en 1130 os condes Gutierre e Toda, convértese non só no emblema do Cabido lucense, tamén das armas da cidade e no brasón da Galiza. En realidade, e coma indica Pardo de Guevara,os emblemas heráldicos –as armas- no primeiro momento non foron máis que signos persoais de carácter fundamentalmente ornamental, é a historia a que lles fixo adquirir o valor de signos da individualidade persoal ou colectiva, como neste caso.
Completado posteriormente con sete cruces correspondentes ás sete antigas provincias desta terra e representadas na Ofrenda ao Santísimo polos seus alcaldes e alcaldesas, a heráldica cobra vida en Lugo e o pobo reafirma a súa identidade.
