Opinión

Cartas o artículos de opinión sobre temas de actualidad o de temática formativa

Sindicatos e sindicatos!

O concepto SINDICATO fai referencia a realidades bastante diversas e non todas nos son igual de convincentes. Para min, a mellor definición é a de Poguet en La voix du peuple, (periódico da C.G.T. 1900): “É o grupo esencial que permite facer fronte constantemente ao explotador… preparar unha coordinación crecente das relacións solidarias… principalmente é unha escola da vontade; o coñécete a ti mesmo de Sócrates é completado coa máxima de resolve os teus asuntos por ti mesmo“.

Non se trata, por tanto, que un sindicato só se centre en conseguir mellor salario e condicións laborais, senón que busque o protagonismo social solidario de tódolos traballadores para acabar coa explotación e conseguir unha sociedade solidaria e fraterna. Esta actitude xa estaba no Preámbulo aos estatutos da 1ª Internacional (1864) que dicía “Que a emancipación dos traballadores debe ser obra dos traballadores mesmos”, e que o seu esforzo emancipador non era para conseguir “novos privilexios”, senón “para todos os mesmos dereitos e os mesmos deberes”, baseados na “Verdade, Xustiza e Moral”. Nese Preámbulo inclúese unha expresión que repiten con insistencia os primeiros internacionalistas españois, “non máis deberes sen dereitos, nin máis dereitos sen deberes”, porque querían ser libres e responsables.

Fago un inciso para recordar que o protagonismo dos traballadores na súa emancipación está destacado na Doutrina Social da Igrexa. Só como exemplo referido aos traballadores do campo cito a Mater et Magister (nº 144) de Xoán XXIII: “Estamos convencidos, sen embargo, de que os autores principais do desenvolvemento económico, da elevación cultural e do progreso social do campo deben se-los mesmos interesados, é dicir, os propios agricultores”.

O estilo de sindicato que veño describindo leva consigo unha tarefa educativa que describe con claridade o Boletín do Sindicato dos Obreiros Mineiros de Asturias (EI minero de la Hulla nº 5, Decembro 1914): “Compañeiros mineiros: a vosa adhesión ao Sindicato non a debedes facer co exclusivo fin de obter máis salario, menos horas de traballo e mellor trato dos xefes e vixiantes, senón que debe ter tamén un fin máis alto: o de facervos mellores (…). É necesario que deixes de facer a vida de bruto que ata a data fixeches, e que nos libros que os homes bos e sabios escribiron, busques o foco de onde irradian eses fermosos feixes de luz que te sacarán das tebras da ignorancia”.

Isto non son bos desexos, son realidades cotiás que relata Anselmo Lorenzo, membro español da AIT no libro El Proletariado Militante: «Miles e miles de traballadores pobres, de distintos países, acabadas as 10 horas de fatiga, extenuados, prescindindo xa da taberna e do alcohol, sométense a unha nova faena para instruírse nas primeiras horas da noite acerca dos asuntos sociais, quítanse o pan da boca para soster o periódico (obreiro) que os protexe, e dedican o resto da súa forza e da actividade á propaganda dos seus ideais…».

O escritor Heleno Saña no libro ¿Existe militancia obrera hoy? fai tamén unha análise dos sindicalistas do século XIX e principios do XX e resalta que destacan pola súa alta cultura, bos costumes, honradez e integridade moral. A loita era contra o burgués e tamén contra o alcohol, xogos de cartas, tabernas, prostitución, linguaxe groseira e outras lacras e hábitos embrutecedores ás que ían os obreiros para fuxir da súa gris existencia. Sabían que unha clase traballadora composta de borrachos, vagos e xogadores non podía alcanzar nunca a súa liberación, pois eran escravos do capital e tamén dos seus propios vicios. A emancipación económica e política tiña que ir precedida da emancipación humana e ética. Por iso crearon ateneos obreiros, círculos culturais, bibliotecas e grupos recreativos e artísticos.

A miseria e a ignorancia eran os principais males dos obreiros. Por iso o Movemento Obreiro decláralles a guerra: Contra a miseria, asociación!, e contra a ignorancia, libros e publicacións! Os medios culturais deben estar en mans do pobo. Poñen en marcha na historia a ORGANIZACIÓN SOLIDARIA e de promoción cultural como principal forza liberadora dos pobres, a diferencia das revoltas pasadas.

Incluír no sindicato a clara finalidade de facer mellores persoas pode sorprendernos hoxe, pero nas orixes do movemento obreiro era unha constante. Hai hoxe este tipo de sindicatos e sindicalistas? Eu non os vexo por ningures. Pode ser que o problema estea en min por non ver ben a realidade presente. Que cadaquén examine a realidade actual e saque as súas conclusións!.

Antón Negro

Delegado Episcopal de Cáritas Lugo

Autoaxuda?

Sempre me chamou a atención que nos aeroportos e estacións de ferrocarril haxa unha tan nutrida oferta dos chamados “libros de autoaxuda”. Aínda máis me pasma, cando paseo por certas librarías grandes en calquera parte do mundo, que a sección dos libros de autoaxuda sexa máis ampla que as de libros de filosofía, arte ou poesía, e case tan amplas como as de psicoloxía. E o que me asombra non é tanto a demanda destes libros senón o propio cualificativo de “autoaxuda”, porque me parece fraudulento.

Creo que a pretensión de autoaxuda é contraditoria por tres razóns:

A primeira razón é meramente semántica: o verbo axudar implica, cando menos, a dúas persoas: unha que axuda e outra que é axudada. Axudar é sempre axudar-a. Ninguén sae dun pozo tirando da súa propia melena (ou coleta, como no caso do Barón de Münchhausen).

En segundo lugar, o ser humano é esencialmente comunitario. E este ser comunitario vai moito máis alá do ser-con outros. Somos con outros, existimos con outros, pero sobre todo, existimos desde outros e para outros. E isto supón que nos apoiaron, impulsaron, sosteron, educaron, coidaron… axudaron. E que, ao chegar á madurez, somos nós os que axudamos, apoiamos, impulsamos, sostemos, educamos e coidamos a outros (todo aquilo ao que se refire o termo grego therapeuo, de onde vén “terapeuta”). Constituímonos, pois, sendo axudados e axudando a outros.

E, en terceiro lugar, porque o mesmo libro chamado de autoaxuda está escrito por unha persoa distinta ao axudado. É dicir, a súa mesma esencia é falaz: trátase de que alguén, sen dúbida con boa intención e, posiblemente tamén barruntando un beneficio económico, escribe un libro para dicir a outros como ser feliz, como afrontar os seus problemas ou como conseguir éxito. Por tanto, até un libro de “autoaxuda” é un libro de “heteroaxuda”: trátase de alguén que di a outro como mellorar un aspecto da súa vida. Por tanto, non é de autoaxuda. Para ser de autoaxuda tería que escribilo e lelo un mesmo.

Pero, ademais, os libros de autoaxuda caen nun erro esencial: pretender que hai receitas máxicas, fórmulas maxistrais, conselliños universais, á hora de afrontar a vida. O que lle serviu a el para ter éxito non é o que lle pode servir a outros, porque cada un está nunha circunstancia distinta. Só nun sentido o libro de autoaxuda éo literalmente: se ten éxito, é unha autoaxuda económica para quen o escribe e publica. Pero nada máis.

En realidade, a auténtica axuda ocorre no acompañamento. Mesmo é en acompañamento onde un mesmo pode pór en marcha o mellor de si, pero sempre desde outro. Xusto a esta tarefa dedicámonos os profesionais do Centro de Orientación Familiar diocesano de Lugo e de toda España: ao acompañamento persoal, a facer xuntos un camiño que permitirá crecer a acompañado e acompañante.

Xosé Manuel Domínguez Prieto

COF Diocesano de Lugo

[Artículo en castellano]

De graduados, xuras e padriños

Quen non se parou a mirar máis dunha vez as orlas que colgan nos despachos dos médicos? Quen non ensinou con orgullo á súa familia e aos seus amigos a orla de graduación do seu fillo?

Este tipo de actos só se facían cando un terminaba os estudos universitarios. Pero dun tempo para acó, tamén se prodigaron a outros niveis de estudos: até os nenos que terminan a Educación Infantil fan o seu acto de graduación. Abonda cun computador e impresora para montar un acto de graduación nun airiño.

Quizais se poderían comparar as graduacións das distintas etapas da vida académica coa recepción de sacramentos, despois dun período de formación catequética, pero hai unha gran diferenza.

Cando un universitario se gradúa é para vivir daquilo para o que se estivo a preparar durante os anos de universidade. Non tería lóxica que unha persoa estudase Medicina para despois dedicarse a outra cousa.

Con todo, na catequese e os sacramentos estamos afeitos a ver o contrario. No caso da Primeira Comuñón, na maioría dos casos, máis ben trátase de facer a primeira, a única e a última comuñón, pois os nenos non volven a misa nunca máis, se é que algunha vez viñeron con certa regularidade.

Moitos pais envían aos seus fillos á catequese para recibir os sacramentos da Eucaristía e a Confirmación, pero moitos deses nenos nunca van vivir dos sacramentos recibidos. É «graduarse» e non volver querer saber absolutamente nada daquilo para os que se estiveron preparando durante anos.

Por unha banda, case comprendo que uns pais polos seus fillos fan o que sexa, e se hai que facer unha festa, aínda que para eles sexa anacrónica e sen sentido, faise; ou tamén por iso de que «sempre se fixo así»; ou por se hai unha mínima dúbida de que «algo que ten que haber».

Pero por outra banda non entendo como alguén pide ou desexa algo que ten claro que non vai usar nunca. A quen se lle ocorrería ir a unha tenda comprar algo que non desexa, nin necesita, nin vai usar nunca?

Cando só importa o evento social tamén se explica o tema da elección dos padriños: para que se vai a esixir que estean confirmados e en condicións de ser padriños?

Volvo con outro exemplo, neste caso do mundo xurídico, que tamén se repetirá con frecuencia durante os próximos días. Refírome ao acto de xura da Constitución dos novos avogados, para o cal tamén escollen como padriño a un avogado amigo e experimentado. As condicións para esta misión de apadriñamento son obvias: ten que ser un experimentado avogado e ao mesmo tempo alguén próximo e querido para o novo letrado. Independentemente do que digan as normas para este tipo de actos, a ninguén se lle ocorrería levar de padriño ao seu amigo da alma da infancia e mellor persoa pero que non é licenciado en Dereito. Para ser avogado necesita as indicacións dun avogado, non as dun amigo.

Entón, por que escollo para o meu fillo uns padriños que non están en condicións de ser padriños? Se o fago así é que o bautismo do meu fillo e a súa educación cristiá impórtame pouco. Do mesmo xeito que no caso anterior, se quero que o meu fillo sexa cristián (por iso é polo que o bautizo) tamén quererei que os seus padriños sexan persoas que, ademais de boas, reúnan as condicións para que axuden ao meu fillo a ser un bo cristián. Non se xulga a bondade ou maldade das persoas, senón que estean en condicións de desempeñar a misión que lles é propia.

Nos tempos de hoxe non estamos para perder o tempo nin para facer cousas nas que non cremos. Non xoguemos cos sacramentos.

Miguel Ángel Álvarez

Párroco da Fonsagrada

[Texto original en castellano]

Aprendizaxes sociopolíticas cun edificio

Nunha excursión a un monumento un dos mozos dixo ao chegar: “Viñemos aquí total para ver un montón de pedras”. A resposta xurdiu espontánea: “Se non ves aquí máis ca un montón de pedras, a verdade é que non che mereceu a pena vir”

O edificio da foto que encabeza esta entrada é galego e está na raia con Portugal. É coñecido como o Forno Románico Comunitario da parroquia da Xironda (Cualedro, Ourense). Xusto ao outro lado da raia está outro forno xemelgo na localidade portuguesa de Santo André. O forno certamente está ben construído para permanecer longo tempo.

Destes edificios comunitarios fálase pouco porque non encaixan ben nas ideoloxías dominantes da actualidade. Segundo elas podemos dicir que non é de propiedade privada, ben sexa propiedade privada individual, sociedade limitada ou sociedade anónima. Tampouco é de propiedade estatal, tanto do Estado, coma da Autonomía, Deputación Provincial ou Municipal. Dito doutra maneira non pertence a ningún dos dous poderes económicos e políticos dominantes.

Esta propiedade e o seu uso comunitario polos veciños móstranos ensinanzas moi importantes se apostamos pola promoción e liberación dos pobos e dos pobres, buscando que o poder estea socializado e, por tanto, resida nos pobres. Algunhas ensinanzas son:

– Sae moito máis barato. Se cada veciño fixera un forno individual gastaría máis tanto en materiais coma en horas de traballo empregados na súa edificación. A calidade da obra no forno comunitario é moi superior e o custo moi inferior en comparanza cos individuais. Por outra parte, tampouco se pode esquecer que deste xeito seguen quedando bastantes máis recursos dispoñibles no presente e no futuro para os comuneiros.

– Se ademais o custo o distribuímos ao longo de toda a vida útil do forno a inversión anual é insignificante para unha obra tan consistente que perdura centos de anos. A eficiencia económica dun investimento non se pode reducir a ter só a perspectiva dun ano ou unha década. A eficiencia económica deste investimento salta á vista de calquera que queira pensar.

– Esta obra tamén é profundamente ecoloxista dado que se empregan moitos menos recursos naturais na súa construción que facendo fornos individuais. No forno, ao cocer tódolos días, e varias veces ao día, gástase menos leña, consúmese menos enerxía para quentalo para cocer o pan, co que temos unha maior sustentabilidade ecolóxica. Dende os nosos prexuízos poderíamos dicir que eran ecoloxistas sen sabelo, pero a verdade é que eles sabían moi ben que estaban coidando dos bens comúns para eles e as xeracións futuras; estaban coidando da sustentabilidade do planeta.

Este tipo de edificios fomenta a asociación, a unión entre os veciños, feito que lles dá poder e capacidade para levar adiante os seus proxectos. Non esquezamos que nas loitas obreiras de primeiros de xullo de 1855 en Barcelona con folgas, paros… reprimidas polo Capitán Xeneral de Cataluña a manifestación ía presidida por unha pancarta co lema de “Asociación o Muerte”. Penso que case todos sabemos que as ditaduras impiden por lei ou limitan fortemente o dereito de asociación, pero as democracias liberais fomentan unha cultura individualista e educan nela, tanto na ensinanza coma nos medios de comunicación e formas de vida.

Unirse, asociarse, dálles aos empobrecidos capacidade para protagonizar a vida social e económica. Dálles poder aos pobres e, como consecuencia, rebáixallo aos poderes económicos e políticos. Cando na campaña electoral se nos prometía que nos ían facer… ían facer… dalgunha maneira lle dicían ao pobo: “Vós non valedes, non podedes, sodes un tanto inútiles”. E polo tanto, “nós, si valemos e podemos, e está ben que teñamos máis poder”. Pero o exercicio da dignidade persoal non nos permite dimitir do protagonismo solidario na vida social, económica e política. Así se entende que este forno nos mostre a capacidade política, o poder político dos veciños, dos cidadáns.

Para terminar esta reflexión penso que ante esta obra comunitaria hai unhas preguntas de non difícil resposta como poden ser: De onde sacaron as ideas e coñecementos para facer este tipo de obras? Que persoas alentaron a creación dunha conciencia comunitaria? Como se alimenta unha cultura de índole comunitaria? Pero hai outra pregunta quizais de non tan doada resposta: Por que os poderes culturais e universitarios falan tan pouco destes edificios?

Antón Negro

O verán tamén é para o Señor

Pois, como quen non quere a cousa xa estamos en xullo. Recoñezo que me sorprendeu a chegada deste mes. Supoño que se debe á data da Pascua deste ano, que fixo que tivésemos todo o mes de xuño ocupado con celebracións especiais, como a do Corpus, que, en moitas parroquias pon fin ao curso pastoral coas primeiras comuñóns.

A vida da parroquia rural cambia un pouco durante os meses de verán. Non hai catequese, pero chegan máis peregrinos e tamén se nota a presenza dos veciños que están fóra e que durante o verán pasan uns días de vacacións no seu lugar de nacemento.

Actividades e experiencias distintas, pero un mesmo Señor, ao que seguimos celebrando diariamente na Eucaristía e adorando os xoves na custodia, porque non podemos deixar de alimentarnos, por suposto, tampouco no verán. Só faltaría.

Quen teñades ocasión de pasar uns días de vacacións fóra do lugar de residencia habitual, sodes moi afortunados, pois ese tempo tamén é unha graza do Señor, pois, ás veces, só é necesario saír para atoparse con Deus doutro xeito.

O tempo de verán tamén ofrece moitas oportunidades para a oración, a reflexión e a lectura espiritual. Por certo, Mons. Munilla ofrécenos, como cada verán, algunhas recomendacións de lecturas.

Quizais haxa quen aproveite estes días para facer exercicios espirituais ou unha peregrinación. Isto xa sería unha auténtica «lotaría».

Haberá quen non teña vacacións e estea ocupado nas mesmas cousas de todo o ano. Pero tamén nestas circunstancias podemos vivir a fe cun estilo distinto, quizais cunha lectura especial ou redescubrir o valor do domingo e a Eucaristía. Deus non permanece oculto e tampouco colle vacacións, polo que seguro que tamén podemos atoparnos con El.

Miguel Ángel Álvarez

Párroco da Fonsagrada

Imaxe: cathopic

[Artículo original en castellano]

A %d blogueros les gusta esto: