Hai que ser máis esixente cos crentes?

Moitas veces se oe dicir que tal persoa vai moito á Misa pero é igual cós demais, ten os mesmos defectos, ou mesmo ten máis. Cando xulgamos desde unha perspectiva ética na nosa sociedade tendemos a ser máis esixentes co Bispo que co Alcalde, co cura que cun laico, co crente que co ateo, co bispo que cun cura… e se non percibimos mellores aos primeiros ca aos segundos, facilmente nos sentimos escandalizados.

Esta mesma postura mantiñan varios dos meus compañeiros de estudo na Facultade de Ciencias Políticas e Socioloxía. Nos diálogos que tiña con eles, soían dicirme que había que esixirlle máis ao crente, crego ou bispo. De seguido eu facíalles a seguinte observación: entón habería que chegar á conclusión de que o voto destas persoas, loxicamente, tería que ter máis valor, debería contar máis… cousa que poría en crise o modo actual de entender a democracia, porque levaría a diferenciar entre cidadáns de primeira e de segunda.

Nunha democracia con Estado aconfesional (ou laico en sentido normal) o nivel de esixencia ética ten que ser o mesmo para tódalas persoas, pois os cidadáns debemos ser iguais ante a lei, sexa crente ou ateo, cura, político, deportista, profesor, empresario, etc. Do contrario teríamos un Estado sectario e inxusto con algúns.

Por outra parte, si que é comprensible e explicable que un lles esixa máis aos amigos e familiares, porque, ao ser do círculo próximo a cada un de nós, querémolos máis formados, xustos, honestos… e que desenvolvan ao máximo as súas capacidades e virtudes, pois, a máis cariño tido ás persoas, menos atoladas as queremos e, por tanto, as desculpamos menos que coas que temos menos cercanía afectiva. Neste senso, que me esixan máis do que lle esixen ao bispo manifesta que me aprecian.

Se na sociedade hai tendencia a ser máis esixentes cos crentes, bispos, curas… a explicación sociolóxica máis posible e plausible, que se pode formular, é que hai tradición e experiencia de que aportan máis ao común, como mesmo afirma este dito popular: “Á porta do rezador non poñas o trigo ao sol, e á porta de quen non reza nada, nin trigo nin cebada”. Se na conciencia popular hai unhas expectativas de que se espera máis destas persoas, iso ten que remitir a algunhas experiencias históricas do pasado que levaron a esa conclusión.

De tódolos xeitos, coido que na nosa democracia pecamos máis por falta de esixencia ética con un mesmo e cos demais que por exceso de esixencia. Neste senso quixera traer aquí á que eu considero a mellor definición de democracia, a de María Zambrano no seu libro “Persoa e Democracia”, onde a define como a forma de goberno “NA QUE NON SÓ SEXA PERMITIDO, SENÓN ESIXIDO SER PERSOA”. Para aclararnos algo máis sobre o que é ser persoa nese libro afirma o seguinte: “Soamente se é de verdade libre cando non se pesa sobre ninguén, cando non se humilla a ninguén. En cada home están tódolos homes”.

Non deixa de ser un empobrecemento social e cultural para o noso país o esquecemento que temos desta autora, María Zambrano, que tivo que ir ao exilio no 1939 e non volveu para asentarse aquí ata 1984, aínda que xa recibira o premio Príncipe de Asturias en 1981.

Para rematar, temos que ser moito máis esixentes con nós mesmos e para isto acudimos de novo a María Zambrano, que no tempo da cruel guerra civil española pregúntalle ao seu pai, Blas, como tiña que tratar aos demais: “Como se merecen?” Pero seu pai respondeulle: “Non, moito mellor do que se merecen”, segundo nos conta no seu libro “Delirio e Destino” de 1952.

Antón Negro

Delegado Episcopal de Cáritas

Preto!

Se saísemos á rúa calquera día nunha das nosas cidades e, ao chou, fósemos preguntando aos que pasan que é para Vde. un sacerdote? ou como debería ser un sacerdote? seguramente a síntese das respostas que recibiriamos non sería sinxela. En realidade, esta sondaxe fíxose en diversas ocasións, e, máis aló do irrenunciable dato positivo de coñecer as expectativas e os desexos da xente respecto dos sacerdotes, teriamos ao final que concluír o mesmo que sentenciaba J. Ratzinger no prólogo libro Jesús de Nazaret, valorando os esforzos da investigación histórica sobre Xesús: “as reconstrucións deste Xesús […] fixéronse cada vez máis contrastantes: desde o revolucionario antirromano que loitaba por derrocar aos poderes establecidos e, naturalmente, fracasa, ata o moralista benigno que todo o aproba e que, incomprensiblemente, termina por causar a súa propia ruína. Quen le unha tras outra algunhas destas reconstrucións pode comprobar enseguida que son máis unha fotografía dos seus autores e dos seus propios ideais que un poñer ao descuberto un icono que se esvaecido…. O mesmo para o sacerdote: podería describirse cun abano que vai desde o home “social“ ata o “espiritual“, pasando por multitude de matices, con frecuencia á medida das propias expectativas do que fala.

O mes de marzo e a festa de San Xosé son cada ano a ocasión de celebrar nas dioceses de España o Día do Seminario. Este ano o lema dicía „Preto de Deus e dos irmáns“, e con iso ofrecíasenos en poucas palabras unha mirada sobre o sacerdote que nos axuda a saír do subxectivismo ao que se refería J. Ratzinger. Deus e os irmáns -a Igrexa, o pobo de Deus- son, en efecto, os dous referentes irrenunciables da identidade do sacerdote, como son, de feito, os dous grandes mandamentos nos que Xesús mesmo condensou “toda a lei e os profetas“ (Mt 22,40).

Preto de Deus, ante todo, porque ninguén se fai sacerdote a si mesmo. É froito dunha elección que non depende nin do desexo nin das calidades do elixido. Na ordenación sacerdotal, o xesto da postración durante as ladaíñas expresa, entre outras cousas, que “ninguén pode darse a si mesmo ou por si mesmo o sacerdocio auténtico. Só pode ser resposta á súa vontade, á súa chamada.“ (J. Ratzinger). E preto dos irmáns, porque se trata dunha elección para a entrega e servizo aos demais, coa “proximidade: Deus que se fixo próximo ao seu pobo, no Antigo Testamento, e logo enviando ao seu Fillo, esa condescendencia de Deus que se achegou a nós“ (Francisco).

As dúas dimensións, manténdose xuntas como os dous brazos dunha cruz, sosteñen ao sacerdote onte, hoxe e sempre, na súa posición xusta de “verticalidade“ e “horizontalidade“, corrixen os posibles desequilibrios e colman a vida de quen foi chamado a ser representación sacramental do Único Mediador entre Deus e os homes. Do gran San Francisco de Asís afirmou Benedicto XVI unha vez que o seu “segredo“ residía en que “é un home para os demais, porque no fondo é un home de Deus“. Velaquí, tamén, pois, o segredo de cada sacerdote, e o que desexamos e pedimos para cada un deles no presente e no futuro.

David Varela Vázquez

Reitor do Seminario

Administradores fieis dos misterios de Deus

 

Parecía algo superado co Concilio Vaticano II. Refírome á identidade do sacerdote diocesano. Pero estamos vendo que non é así. Tanto en ámbitos urbanos como rurais hai moitas persoas, practicantes ou non, que non teñen clara cal é a esencia do sacerdote. E tamén pode suceder que sexan moitos os sacerdotes que dubiden da súa propia identidade.

San Paulo aos Corintios, na súa primeira carta (4, 1) xa facía unha clara advertencia aos seus colaboradores: “Que a xente só vexa en nós servidores de Cristo e administradores dos misterios de Deus. Agora, o que se busca nos administradores é que sexan fieis”.

Como vemos, estamos ante un tema recurrente, quizais porque os sacerdotes tratamos de responder en cada momento ao que a sociedade máis necesita pero sen perder a identidade orixinal, que é a que Xesucristo quixo cando instituíu o sacerdocio. Pero está claro que non sempre o conseguimos.

Por un momento imos dar por válido que a identidade sacerdotal estea determinada polo que os fieis ou a sociedade poidan necesitar máis neste momento:

Servizos sociais? Si, pero as administracións teñen unha capacidade moito maior para resolvelos de forma satisfactoria e xa o están facendo. Desde as realidades eclesiais só podemos colaborar nunha pequena medida, como xa se está facendo.

Infraestruturas? Hoxe a Igrexa non ten capacidade para isto. Ademais xa non é unha necesidade como fai 50 anos.

Animación cultural e ensino? A sociedade hoxe ten capacidade máis que suficiente para satisfacer esta demanda con moi boa calidade. A Igrexa xa colabora poñendo o seu patrimonio artístico e cultural ao servizo de todos. Para outro tipo de animacións culturais ou de organizacións de eventos sociais hoxe xa hai empresas que o fan fabulosamente ben. Non fai falta un cura-bruxo que nos monte un espectáculo festivo ou funerario.

Administración dos misterios de Deus? As outras necesidades xa vimos que hai quen se encarga de satisfacelas con éxito. Pero haberá alguén que teña necesidade da presenza de Deus na súa vida? Alguén fíxose esta pregunta? Ou alguén preguntouse algunha vez se ten necesidade de Deus?

Confésolles que me fago estas preguntas con moita frecuencia. E, tamén, cada vez máis, vexo a moitas persoas que o primeiro e o único que lles falta na súa vida é Deus.

Termino coas palabras autorizadas do Concilio Vaticano II e recoñecidas como válidas por unha inmensa maioría. No nº 2 do decreto Presbiyterorum Ordinis, sobre o ministerio e a vida dos presbíteros, di:

«O fin que buscan os presbíteros co seu ministerio e coa súa vida é procurar a gloria de Deus Pai en Cristo. Esta gloria consiste en que os homes reciben consciente, libremente e con gratitude a obra divina realizada en Cristo, e maniféstana en toda a súa vida. En consecuencia, os presbíteros, xa se entreguen á oración e á adoración, xa prediquen a palabra, xa ofrezan o sacrificio eucarístico, xa administren os demais sacramentos, xa se dediquen a outros ministerios para o ben dos homes, contribúen a un tempo ao incremento da gloria de Deus e á dirección dos homes na vida divina. Todo iso, procedendo da Pascua de Cristo, consumarase na vinda gloriosa do mesmo Señor, cando El entregue o Reino a Deus Pai».

 

Miguel Ángel Álvarez Pérez

Párroco de San Froilán

A Coresma: porta aberta á interioridade

Co Mércores de Cinza e co tradicional rito da imposición desta na fronte, comezou a Coresma. Parece que nos nosos ambientes sociais este tempo tan significativo e importante na cultura cristiá, xa non é noticia. Paradoxalmente, os medios de comunicación destacan máis nos seus titulares o comezo do Ramadán có tempo de Coresma. Con todo, a Coresma na nosa cultura cristiá está chea de sentido e de contido espiritual e educativo. Na súa historia, como tempo forte conflúen dúas dimensións importantes. Por unha banda, era a última preparación dos catecúmenos adultos para recibir o bautismo na noite santa de Pascua e por outro, o tempo en que se realizaba a reconciliación dos penitentes públicos coa comunidade crente, no día do Xoves Santo. Ao mesmo tempo, os cristiáns preparábanse con xaxúns e penitencias ás celebracións da Paixón e Morte do Señor.

San Ireneo fala, xa entón, dun xaxún de un ou dous días. Eran tempos sen normas prefixadas pero que nacían da profunda devoción e desexo de conversión dos primeiros cristiáns. Será no século IV, no canon 5º do Concilio de Nicea onde atopamos un dos testemuños máis antigos da práctica coresmal, que alcanzará un gran relevo durante a Idade Media ben fundamentada nas experiencias bíblicas dos corenta anos do pobo de Israel polo deserto ata a Terra Prometida e nos corenta días de xaxún de Xesús.

A Coresma é como un longo tempo que nos recorda a necesidade de mirar ao noso interior, de examinarnos ante os ollos misericordiosos de Deus e de recuperar as nosas forzas na escoita da Divina Palabra para rexeitar os enganos aos que nos someten o Gran Tentador e os tentadores de quenda. É unha gran ocasión para a práctica da oración, do xaxún e da caridade (esmola), para sanación interior e exterior, para o retiro e a soidade, para entrar en nós mesmos e escoitar os sons do silencio e para atopar a verdade do noso ser alí onde radica o esencial, que con frecuencia se nos fai invisible aos ollos.

Se de algo está necesitada a nosa sociedade é de espiritualidade e de retorno á interioridade. Todos os estudosos do fenómeno humano están de acordo en que se vive excesivamente para a exterioridade, que hai unha incapacidade xeneralizada para as experiencias de meditación e de silencio (e, polo tanto, para a oración), que os nosos nenos padecen as consecuencias dunha sociedade altamente ruidosa e que a hiperactividade ás que están sometidos impídelles pensar e ser. Entre as finalidades da educación que recollía o informe Delors (A Educación encerra un tesouro, informe á Unesco da Comisión Internacional sobre a Educación para o Século XXI) incluíase preferentemente a de aprender a ser. Para que o ser humano volva ser el mesmo, é necesario que viva conscientemente, que pense, e iso supón vivir coñecéndose. A interioridade é consustancial ao ser humano, é a alma da existencia e non pode quedar á marxe da mirada pedagóxica que queira estar comprometida co desenvolvemento integral da persoa.

Lembro o consello de Miguel de Unamuno a un alumno: “No canto de dicir: Adiante! ou Arriba!, di: Dentro! Reconcéntrate para irradiar; déixate encher para sobordar logo, conservando o manantial. Recóllete en ti mesmo para mellor darse aos demais, todo enteiro e indiviso. Dou canto teño, di o xeneroso. Dou canto son, di o heroe. Doume a min mesmo, di o santo; di ti con el ao darse: Dou comigo o universo enteiro. Para iso, tes que facerte universo buscando dentro de ti. Dentro!”.

Mario Vázquez Carballo

Vicario Xeral da Diocese de Lugo

É posible ser cristián sen Igrexa?

 

A resposta a este interrogante non a dou desde a Teoloxía, nin desde a Espiritualidade, a Biblia, a Liturxia ou a Pastoral, senón desde a Socioloxía, que é unha perspectiva interesante para reflexionar sobre esta cuestión. Cando oio dicir a alguén que é cristián sen Igrexa entendo que esa afirmación ten pouco sentido desde a mirada sociolóxica, como se pode concluír das consideracións que farei a continuación. Outra cuestión son os sentimentos que unha persoa teña e as opinións que manifeste ante esta institución ou outras institucións da vida social.

Para comezar non podemos ignorar o feito de que o ser humano, ademais de precisar ser enxendrado no seo materno durante aproximadamente 9 meses, necesita ser enxendrado socialmente durante anos en diversas institucións sociais para que poida subsistir (tarda moito en conseguir o alimento por si mesmo), e logo irá logrando cotas de autonomía persoal. Sen ese longo período de socialización e educación non adquiriría a linguaxe e a cultura que lle permiten vivir coma un ser humano. Nese tempo e despois vive en diversas institucións empezando pola máis achegada á persoa e común aos diversos pobos, que é a familia.

Se a institución familiar falla ten que ser substituída por outras que non son mellores cá familia cando esta é como debe ser. Isto pode verse cando se escoita aos rapaces que están en centros de acollida de menores ou aos que viven nunha familia desestruturada. Certamente que se a familia se degrada ou desaparece, hai mellores opcións.

Tendo isto en conta habería que revisar a responsabilidade que temos se non contribuímos a que a familia sexa como debe ser, esa institución próxima e segura para toda persoa, na que se é acollido por ser persoa e non polo que se ten.

A familia é a institución á medida humana para un neno que nace, pero tamén o neno e a familia precisan doutras institucións como son as educativas e culturais, empresas económicas, concellos, sindicatos, equipos deportivos e asociacións… institucións relixiosas ou Igrexas.

A vida humana sen institucións non sería posible e desaparecería, pois somos seres sociais que viven en institucións e grazas a elas. Na prehistoria abondaría coa familia, o clan, a tribo… pero hoxe precisamos de moitas máis institucións, que fan posible a vida humana en sociedades científico-técnicas avanzadas. Na vida as institucións pequenas soen controlar, en xeral, máis ás persoas cás grandes.

Se as institucións son necesarias para a pervivencia da vida humana, hai que concluír que iso tamén afecta á dimensión relixiosa da persoa, que vai vivirse en institucións grandes, medianas e/ou pequenas. A Fe Cristiá sen Igrexa, sen institucións, desaparecería en pouco tempo. Dubido que durase un século.

Iso non quere dicir que as institucións, tamén as relixiosas, non poidan ser reformadas ou mesmo que necesiten con urxencia unha reforma en momentos concretos. As formas de organizar as institucións e de vivir nelas poden ser moi diversas, con máis ou menos liberdade e mobilidade internas. Tamén a persoa pode ocupar un lugar máis central ou periférico nas institucións, incluso pelexando esforzadamente contra elas, o que non deixa de ser unha forma de estar na institución.

Para rematar este comentario, recordo que o Cristianismo é unha relixión de ENCARNACIÓN no ser humano que existe coas súas institucións propias, por iso quero citar aquí o comezo do Evanxeo de Xoán (1,14): “A Palabra fíxose Carne e acampou entre Nós”, sobreenténdese que se fixo carne humana como a do ser humano concreto e histórico, tamén na súa dimensión de natureza institucional.

Antón Negro

Delegado Episcopal de Cáritas

A %d blogueros les gusta esto: